Σωτηρούλα Βασιλείου
Ανταμοιβές των αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης, 1828-1844

εκδ. Παπαδόπουλος, 2021, σελ.: 392, τιμή: 20,00 €

Η ευρύτερη σταδιοδρομία των αγωνιστών της Επανάστασης, έχει αποτελέσει θέμα ειδικών μελετών που επικεντρώνονται κυρίως στη πολυδιάστατη δράση τους. Έχει διερευνηθεί η διασφάλιση του μεριδίου στα επαναστατικά κέρδη και ρόλου στο κυοφορούμενο κράτος ως κίνητρα αγώνα. Ειδικότερα έχουν αναδειχθεί η επίδραση των κυβερνητικών κινήτρων και επιλογών στο εσωτερικό των τοπικών κοινωνιών και οι διαδρομές φιλόδοξων κλεφταρματολών και πολιτικών. Ως επαναστατικοί ηγέτες, οι άνδρες αυτοί ταύτιζαν το ατομικό συμφέρον με το εθνικό και αντλούσαν νομιμοποίηση και κύρος από τα αξιώματα και τη χρηματοδότηση της Κεντρικής Διοίκησης.

Επίσης, με σημείο αναφοράς το ελληνικό κράτος έχουν εξηγηθεί οι τρόποι με τους οποίους ο Καποδίστριας προσπάθησε να ελέγξει τη δράση των ατάκτων της Επανάστασης και να τους προσφέρει προοπτικές βιοπορισμού, ενώ στο πλαίσιο της στρατιωτικής πολιτικής των Βαυαρών η ιστορική έρευνα έχει ασχοληθεί με την αντιμετώπιση των αγωνιστών. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα, η επιδιωκόμενη συμβολή του στρατού στην εδραίωση του καθεστώτος επιτεύχθηκε. Η αγνόηση, όμως, των ελληνικών ιδιαιτεροτήτων, οι υπερβολικές προσδοκίες των πολεμάρχων και τα ελλιπή προσόντα τους, οι απογοητευτικές αμοιβές τους και η απαίτηση υπακοής σε καλοπληρωμένους ξένους βαθμοφόρους υπονόμευσαν τη σταθερή αποκατάσταση και νομιμοφροσύνη όλων τους.

Πώς πορεύτηκαν μετά την Επανάσταση του 1821 οι συντελεστές της; Πώς αντιμετώπισε το ελληνικό κράτος τους άνδρες και τις γυναίκες που συνέβαλαν στην Παλιγγενεσία; Ποιες ανταμοιβές επιφύλαξε στους κάθε λογής συντελεστές της, δηλαδή στους πολεμιστές, τους πολιτικούς, τους «εσωτερικούς πιστωτές» και τους πολεμοπαθείς, αυτόχθονες και ετερόχθονες;

Το βιβλίο της Σωτηρούλας Βασιλείου επικεντρώνεται στο «εργαστήριο» των πολιτικών ανταμοιβών, την πρώτη μετεπαναστατική περίοδο 1828-1844, παρουσιάζοντας διεξοδικά τα κύρια μέσα υλικής και ηθικής επιβράβευσης που προσέφερε η ελληνική πολιτεία στους αγωνιστές. Ταυτόχρονα, εξηγεί πώς εκείνες οι πολιτικές έγιναν πρόκριμα για ανταμοιβές του κράτους και σε μεταγενέστερους πολέμους του έθνους έως τον 20ό αιώνα.

Το παιχνίδι των ανταμοιβών είχε δύο πλευρές: τα αιτήματα των συντελεστών και την ιδεολογία των πολιτικών. Ανάμεσά τους παρεμβάλλονταν ξένοι παράγοντες, προσωπικές συμπάθειες και αντιπάθειες, ιδιοτελή συμφέροντα, κοινωνικές διαφορές, εθνικές επιδιώξεις. Η πολυδαίδαλη Ιστορία των ανταμοιβών αναβλύζει μέσα από πληθώρα πηγών, συνδυαστικά δοσμένων με τρόπο που αναδεικνύονται οι αλληλεπιδράσεις αγωνιστών και κυβερνήσεων, αναγνώρισης και διαψεύσεων που πάντα χαρακτηρίζουν τη μετάβαση από την έξαρση των εθνικών αγώνων στους συμβιβασμούς και τον πραγματισμό της επόμενης ημέρας.

Η ευρυγώνια προσέγγιση των πολιτικών ανταμοιβής της περιόδου 1828-1844 και η εποπτική παρακολούθηση της εξέλιξής τους αναδεικνύουν την ιδιοσυστασία του μετεπαναστατικού κόσμου, τα μέσα αυτοπροσδιορισμού του και τον πολλαπλό ρόλο του αριστείου του Αγώνα. Χωρίς να παραγνωρίζεται ο ρόλος των προσώπων στην έκβαση της αποκατάστασης η Σωτηρούλα Βασιλείου εστιάζει το ενδιαφέρον της στην ποικιλία των διεκδικήσεων και τους τρόπους προώθησής τους. Στο πλαίσιο αυτό αναλύεται η δράση των παλαιών αγωνιστών ως μελών μιας ιδιαίτερης ομάδας, της οποίας οι απαιτήσεις και οι πρακτικές αντανακλούν την ετερογένεια των επαναστατών, των κινήτρων και των βλέψεών τους, ως προς το μέρισμα στα κέρδη και τη θέση τους στο νέο κράτος.

Τεύχος 647 (Μάιος 2022)

Δείτε Περισσότερα >>