Antony Beevor
Άρνεμ 1944
Η τελευταία νίκη των Γερμανών

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Πέτρος Τσαλπατούρος

Εκδόσεις Γκοβόστη, 2019, ΣΕΛ.: 624, ΤΙΜΗ: 35,80 €

Στις 17 Σεπτεμβρίου του 1944, ο πτέραρχος Κουρτ Στουντέντ , ο ιδρυτής των γερμανικών αερομεταφερόμενων δυνάμεων, άκουσε ξαφνικά έναν εκκωφαντικό βρυχηθμό από κινητήρες αεροσκαφών. Βγήκε αμέσως στο μπαλκόνι του γραφείου του, το οποίο δέσποζε του επίπεδου γεωγραφικού ανάγλυφου της νότιας Ολλανδίας, και αντίκρισε την «αεροπορική αρμάδα», η οποία, αποτελούμενη από μεταγωγικά αεροσκάφη Ντακότα και ανεμόπτερα, μετέφερε έναν βρετανικό και δυο αμερικανικούς σχηματισμούς: την 1η, την 101η και την 82α Αερομεταφερόμενη Μεραρχία. Ο Στουντέντ εξεπλάγη, αλλά και εντυπωσιάσθηκε, από το μεγαλειώδες θέαμα αυτής της τεράστιας συγκέντρωσης Συμμαχικών αερομεταφερόμενων δυνάμεων. Η Επιχείρηση «Μάρκετ Γκάρντεν» ήταν ένα σχέδιο, το οποίο φιλοδοξούσε να τερματίσει τον πόλεμο μέσω της κατάληψης των γεφυρών που οδηγούσαν προς και πέρα από τον Κάτω Ρήνο. Είχε εξαρχής ξεπεράσει τα όρια της στρατιωτικής λογικής, μιας και δεν είχε προβλέψει ούτε την πιθανότητα κάποιας αναγκαστικής απόκλισης από το αρχικό σχέδιο λόγω απρόβλεπτων εξελίξεων, ούτε φυσικά και τις πιθανές εναλλακτικές αντιδράσεις του εχθρού. Επρόκειτο για ένα τολμηρό εγχείρημα· οι Αμερικανοί, μάλιστα, θεωρούσαν ότι ίσως ήταν υπερβολικά τολμηρό για τα δεδομένα του στρατάρχη Μοντγκόμερυ. Ωστόσο, υπήρχε άραγε ποτέ η παραμικρή πιθανότητα να πετύχει; Το κόστος της αποτυχίας του υπήρξε βαρύτατο, ιδιαιτέρως για τους κατοίκους της Ολλανδίας, οι οποίοι ρίσκαραν τα πάντα προκειμένου να βοηθήσουν τους Συμμάχους. Τα γερμανικά αντίποινα, που χαρακτηρίστηκαν από σκληρότητα και βαναυσότητα, συνεχίστηκαν μέχρι το τέλος του πολέμου.

Η απελευθέρωση της χώρας δεν προκάλεσε αυτομάτως συναισθήματα χαράς και ανακούφισης στους συμμάχους. Πολλοί Ολλανδοί αδυνατούσαν να καταλάβουν γιατί οι Σύμμαχοι είχαν καθυστερήσει τόσο πολύ να τους βοηθήσουν. Επίσης έτρεφαν σοβαρές υποψίες σχετικά με τον καταστροφικό επιχειρησιακό σχεδιασμό της Διεύθυνσης Ειδικών Επιχειρήσεων το 1942. Ο εν λόγω ελλιπής σχεδιασμός είχε ως αποτέλεσμα την αποκάλυψη πολλών Ολλανδών μυστικών πρακτόρων, οι οποίοι συνελήφθησαν αιχμάλωτοι, βασανίσθηκαν και εκτελέστηκαν από τη γερμανική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών.

Η προσπάθεια των Βρετανών να παρουσιάσουν την αποτυχία της επιχείρησης ως ηρωική ήττα, τύλιξε την πραγματική ιστορία του Άρνεμ με ένα πέπλο μύθου και μυστηρίου. Ένα φιλόδοξο σχέδιο, υποσχόμενο να προσφέρει στους Συμμάχους σημαντικό πλεονέκτημα, ικανό να κρίνει το αποτέλεσμα του πολέμου, κατέληξε σε συντριπτική ήττα και καίριο πλήγμα για το γόητρο και το ηθικό τους. Ωστόσο, αν και η επιχείρηση απέτυχε ως προς τον κύριο σκοπό της, την διάβαση του Ρήνου με την κατάληψη της γέφυρας στο Άρνεμ και τον αιφνιδιασμό των Γερμανών, κατόρθωσε να απελευθερώσει ένα μεγάλο μέρος της Ολλανδίας.

Ο Άντονι Μπίβορ αντλεί τις πληροφορίες του από διάφορες πηγές, πολλές εκ των οποίων είχαν τεθεί στο περιθώριο, και ανατρέχει σε ολλανδικά, βρετανικά, αμερικανικά, πολωνικά και γερμανικά αρχεία. Αναπαριστά, με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια, τη φρικτή πραγματικότητα της μάχης. Ωστόσο, το συγκεκριμένο βιβλίο, γραμμένο με τον απαράμιλλο και καθηλωτικό τρόπο του γνωστού συγγραφέα, δεν αναλώνεται απλώς και μόνο στις επιφανειακές λεπτομέρειες της δραματικής σύγκρουσης, αλλά επιτυγχάνει να εντρυφήσει στην ουσία του ίδιου του πολέμου.

Τεύχος 626 (Αύγουστος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>