Αντώνης Λιάκος
Ο ελληνικός 20ός αιώνας

Εκδόσεις Πόλις, 2019, ΣΕΛ.: 752, ΤΙΜΗ: 27,70 €

Μπορεί ένας αιώνας να γίνει αντικείμενο ιστορικής εξιστόρησης; Από τον καιρό που ο Βολταίρος έγραφε τον αιώνα του Λουδοβίκου ΙΔ΄ η απάντηση εξαρτάται από το περιεχόμενο που του αποδίδουμε. Ο αιώνας ορίστηκε με μέτρο τα απώτατα όρια της μνήμης ή με το μνημονικό βάθος τριών διαδοχικών γενεών. Μπορεί ο ελληνικός 20ός αιώνας να γίνει αντικείμενο εξιστόρησης; Και ποια τα όριά του. Αν υπάρχει κάτι αμέσως ορατό στην ελληνική Ιστορία του 20ού αιώνα είναι η διαπερατότητά της από την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια Ιστορία. Η Ελλάδα συμμερίστηκε όλες σχεδόν τις σημαντικές στιγμές της Ιστορίας που διαμόρφωσαν τον σύγχρονο κόσμο. Λόγω γεωγραφικής θέσης, Ιστορίας, σύνθεσης του πληθυσμού και οικονομικών δραστηριοτήτων δεν είναι μια κλειστή αλλά μια ανοιχτή στα ευρύτερα ιστορικά ρεύματα της χώρας. Από τότε που δημιουργήθηκε το ελληνικό βασίλειο το 1830, με μια έκταση που είναι η μισή της σημερινής του και με έναν πληθυσμό λιγότερο από ένα εκατομμύριο, η δημιουργία της Ελλάδας ήταν μια υπόθεση ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη δεν είχε ακόμη συγκροτηθεί σε πολιτικό υποκείμενο.

Το βιβλίο του Αντώνη Λιάκου –ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών– αρχίζει με τη δεκαετία των πολέμων 1912-1922 και φθάνει ως την είσοδο της Ελλάδας στην κρίση του 2010. Ο συγγραφέας αντιλαμβάνεται την Ελλάδα σαν ένα κύτταρο σε συνεχή μεταβολισμό με το περιβάλλον του. Μετακινεί συνεχώς τον φακό παρατήρησης, ώστε άλλοτε να κοιτάζει τις ελληνικές εξελίξεις πανοραμικά, μέσα από τις μεταβολές της παγκόσμιας Ιστορίας, και άλλοτε να τις προσεγγίζει για να αναδείξει το ατομικό βίωμα. Είναι μια ιστορία που παρουσιάζει τη διεθνή δυναμική των γεγονότων που ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα, αλλά και τις διεθνείς περιδινήσεις που συμπαρασύρουν την Ελλάδα στην τροχιά τους. Που μας ζητά να δούμε σφαιρικά την ιστορία στις κοινωνικές, δημογραφικές, πολιτικές και πολιτισμικές της διαστάσεις. Μια ιστορία που έχει σημείο εκκίνησης τον σύγχρονο ιστορικό προβληματισμό.

Ο Αντώνης Λιάκος παρουσιάζει τη συνάρθρωση του πολιτικού με το κοινωνικό και το πολιτισμικό, τη διακυβέρνηση ως μια διπλή διαδικασία του κυβερνώ και κυβερνώμαι, διαδικασία που δεν έχει μόνο δύο πόλους αλλά και πολλά ενδιάμεσα στάδια. Στο βαθμό που στις τελευταίες δεκαετίες αναπτύχθηκε μια πλούσια κοινωνική και πολιτισμική Ιστορία, και η οποία μας επιτρέπει να δούμε πολλά επίπεδα και υποκείμενα που δεν ορίζονται μόνο από την εθνική έγκληση ή τις κομματικές του δεσμεύσεις, είναι σκόπιμη η συμπερίληψή της σε ένα σχέδιο Ιστορίας.

Ο 20ός αιώνας, έχει χαρακτηριστεί ως ο αιώνας των άκρων, είναι ο αιώνας της επιστήμης και της τεχνολογίας, είναι ο αιώνας του υπερπληθυσμού της Γης αλλά και των γενοκτονιών, η εποχή των προσφύγων και των μεταναστών, των ουτοπιών που πραγματοποιήθηκαν και αποδείχτηκαν δυστοπίες, αλλά και των δικαιωμάτων, της γυναικείας χειραφέτησης. Και η Ελλάδα ποια θέση έχει στην Ιστορία του; Ποιος είναι ο δικό της 20ός αιώνας; Μας αρκούν πλέον οι ιστορίες που γράφονται ως βιογραφία του έθνους, που αποσκοπούν στην εθνική αυτογνωσία, που ενδιαφέρονται μόνο να συγκροτήσουν πολιτικά επιχειρήματα;

Τεύχος 621 (Μάρτιος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>