Sture Linner
Ιστορία του βυζαντινού πολιτισμού

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Ζαννής Ψάλτης

Εκδόσεις Γκοβόστη, 2019, ΣΕΛ.: 219, ΤΙΜΗ: 18,70 €

Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, ο χώρος της Μεσογείου από πολλές απόψεις αποτελεί και πολιτισμική ενότητα. Στα γράμματα, την επιστήμη, την τεχνολογία και τις τέχνες όλοι οι λαοί που κατοικούν σ’ αυτόν το χώρο έχουν να επιδείξουν αξιόλογα επιτεύγματα. Παρά τις εθνικές, δογματικές και λοιπές διαφορές μεταξύ Βυζαντίου και Δύσης, μεταξύ χριστιανικού και ισλαμικού κόσμου, οι πολιτισμικές επικοινωνίες, οι ποικίλες διασταυρώσεις και αλληλεπιδράσεις, που παρατηρούνται σε όλη τη διάρκεια του Μεσαίωνα, διαμορφώνουν ένα κοινό πολιτιστικό πλαίσιο, στο οποίο βρίσκονται οι ρίζες του νεότερου δυτικού πολιτισμού.

Στο Βυζάντιο, ο πολιτισμός που αναπτύσσεται είναι συνέπεια μιας πρωτότυπης σύνθεσης ελληνιστικών, ρωμαϊκών και χριστιανικών στοιχείων. Σλάβοι, Βούλγαροι και Ρώσοι θα δεχθούν άμεσα τις βυζαντινές επιρροές.

Ο Στουρέ Λιννέρ (1917-2010) –διπλωμάτης, φιλόλογος, διετέλεσε καθηγητής της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα–, στο πρώτο μέρος του βιβλίου του ασχολείται με την περίοδο 300-650 μ.Χ., δηλαδή από τον Μέγα Κωνσταντίνο έως την εποχή που το Ισλάμ γίνεται μεγάλη δύναμη και οι Άραβες κατακτούν μερικές από τις πιο πλούσιες επαρχίες της Αυτοκρατορίας. Στα πολλά και ποικίλα στα οποία αναφέρεται περιλαμβάνονται οι δογματικές διαμάχες, η μετάθεση του βάρους της Αυτοκρατορίας προς Ανατολάς, η λογοτεχνία, η ιστοριογραφία και η τέχνη. Στο δεύτερο μέρος ασχολείται με την περίοδο από τα μέσα του 7ου αιώνα έως το 1453. Αρχίζει με τη μεσοβυζαντινή περίοδο, περίπου από το 650 μ.Χ. έως τις αρχές του 11ου αιώνα. Τον 7ο αιώνα, αρχίζουν οι μεγάλες καταστροφές· η περσική εισβολή στις αρχές του και ακολουθεί η αραβική τριάντα χρόνια αργότερα. Η αυτοκρατορία θα χάσει τη μισή της έκταση και τον μισό της πληθυσμό. Το Ισλάμ απορροφά τη ρωμαϊκή και περσική κληρονομιά και δημιουργεί μια δυναμική κουλτούρα. Κατά την περίοδο 800/850-1000 θ πραγματοποιηθεί μια ανάκαμψη και μια σταθεροποίηση. Μετά τον θάνατο του Βασιλείου Β΄ το 1025 αρχίζει η υστεροβυζαντινή περίοδος. Στα εκατό χρόνια της δυναστείας των Κομνηνών (1081-1185 μ.Χ.), σημειώνεται μια κάποια άνοδος, μετά όμως αρχίζει ο κατήφορος ως την Τέταρτη Σταυροφορία που θα δώσει το τελειωτικό κτύπημα, το 1204, με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Με τους Παλαιολόγους (1259-1453 μ.Χ.) θα έρθει και η τελική αποσύνθεση.

Ο Λιννέρ φωτίζει μερικές πλευρές του βυζαντινού πολιτισμού, δίνοντας προτεραιότητα στον θρησκευτικό, με τις τεράστιες εντάσεις του ανά τους αιώνες. Η θρησκεία ανέδειξε την τέχνη, που επεδίωκε να εξηγήσει το βαθύ και αιώνιο νόημα της ύπαρξης και όχι μόνο να αποτυπώσει τη συγκεκριμένη έκφραση του μεταβλητού κόσμου. Κανένας λαός στην Ιστορία δεν έδειξε τόσο σεβασμό για την τέχνη και τόση ευλάβεια όση οι Βυζαντινοί. Μέσα από ενδιαφέρουσες οπτικές γωνίες και γλαφυρές περιγραφές στρέφει το ενδιαφέρον του και σε άλλα ζητήματα, όπως τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία, τη ζωή στην πόλη και στην ύπαιθρο, την κατοικία, τα εργαλεία, την διασκέδαση. Αναπλάθει ένα βυζαντινό μεσαίωνα γεμάτο λάμψη και μεγαλοπρέπεια, πλούσιο σε προσωπικότητες, και με συμβάντα-γεγονότα κοσμοϊστορικής σημασίας.

Τεύχος 614 (Αύγουστος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>