Το Μικρασιατικό Ζήτημα συνιστά εν πολλοίς αγνοημένο ζήτημα της πορείας της εθνικής ενοποίησης των Ελλήνων υπό κοινή κρατική στέγη. Η ήττα του 1922 και ο Εθνικός Διχασμός που προηγήθηκε έχουν επισκιάσει τον διάλογο ή μάλλον τη διαμάχη γύρω από το ζήτημα της Μικράς Ασίας, το οποίο προέκυψε όλως αιφνιδίως το 1914-1915. Παρότι βρέθηκε στο προσκήνιο της ελληνικής πολιτικής σκηνής από το 1915 έως το 1923, και κυριάρχησε σε δύο εκλογικές μάχες, στη σχολική και στη δημόσια ιστορία αλλά και στην επιστημονική ιστοριογραφία γίνεται ευρύς λόγος για το Μακεδονικό, το Ηπειρωτικό, το Κρητικό, το Κυπριακό και άλλα εθνικά ζητήματα των Ελλήνων, αλλά το Μικρασιατικό εν πολλοίς αγνοείται ή αποσιωπάται. Πρόκειται αναμφίβολα για μια εκκωφαντική σιωπή, η οποία κατά κύριο λόγο οφείλεται στο ότι το Μικρασιατικό Ζήτημα δεν πρόλαβε να ωριμάσει ιδεολογικά-πολιτικά, τουλάχιστον στην ελλαδική κοινωνία. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να επικρατήσουν στην ιστορική κουλτούρα πολλές ανακρίβειες και στρεβλώσεις που δεν ανταποκρίνονται στα πραγματολογικά δεδομένα εκείνης της πυκνής από δραματικά γεγονότα ιστορικής περιόδου. Εισέβαλε στην ελληνική πολιτική ως κεραυνός εν αιθρία και εξελίχθηκε ραγδαία ώς το 1922, χωρίς η ελληνική κοινωνία να μπορέσει να κατανοήσει πλήρως και να αφομοιώσει τις παραμέτρους του. Ως εκ τούτου, η Μικρασιατική υπόθεση, που ταλάνισε τους Έλληνες την περίοδο 1914-1922 και οδήγησε σε μια εξουθενωτική (από κάθε άποψη, και οικονομική) πολεμική εκστρατεία, είναι γεμάτη από μύθους, αναμεμειγμένους με την πραγματικότητα.

Επί παραδείγματι, ειπώθηκε ποτέ το σύνθημα «Οίκαδε!» κατά την προεκλογική εκστρατεία του 1920 και ο ελληνικός λαός ψήφισε τότε υπό το βάρος της πολεμικής κόπωσης; Φέρει ο Βενιζέλος τη μεγάλη πολιτική ευθύνη της πολεμικής αποτυχίας, όπως υποστηρίζει η πλειονότητα της υπάρχουσας ιστοριογραφίας; Είχαν οι αντίπαλοί του πρόθεση να εγκαταλείψουν τους Μικρασιάτες ομογενείς στην τύχη τους, μιας και οι τελευταίοι αποτελούσαν κομματικό στρατό των Φιλελευθέρων; Η εκλογική αποτυχία των βενιζελικών το 1920 οφειλόταν αποκλειστικά σε εσωτερικούς και όχι σε εξωτερικούς πολιτικούς λόγους. Ωστόσο, η εντύπωση που κυριάρχησε από το 1922 και εξής και αναπαράγεται έως σήμερα κατά κόρον –ακόμη και σε αμιγώς επιστημονικές ιστορικές συγγραφές και δυστυχώς στη σχολική ιστορία– είναι πως η απρόσμενη εκλογική ήττα των Φιλελευθέρων οφειλόταν σε υπόσχεση των αντιπάλων τους για αποστράτευση και επιστροφή των επιστράτων «οίκαδε».

Η μυθοπλασία είναι πάγιο συστατικό της ελληνικής ιστορικής κουλτούρας και χαρακτηρίζει τη δημόσια ιστορία και άλλων εθνικών ζητημάτων (π.χ. του Κυπριακού). Στην περίπτωση όμως του Μικρασιατικού Ζητήματος, η μυθολογία και η συνωμοσιολογία ξεπέρασε για πρώτη φορά κάθε όριο, καθώς το Μικρασιατικό μετατράπηκε παρευθύς (από το 1915) σε αντικείμενο έντονης εσωτερικής πολιτικής διαμάχης και δίχασε τους Έλληνες.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 612 (Ιούνιος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>