Mαρία Παχνιστή

Ωδείον Αθηνών (1871-1873) : Το χρονικό της Ιδρύσεως του μέσα από της αρχειακές πηγές του

εκδ. Orpheus, 2024, σελ. 256, τιμή: 19,80 €

Το Ωδείον Αθηνών είναι το αρχαιότερο μουσικοθεατρικό εκπαιδευτικό ίδρυμα της νεώτερης Ελλάδας. Διακρίθηκε για την ποιότητα, το εύρος του έργου του και την προσφορά του στη μουσική και θεατρική παιδεία του τόπου. Ο Μουσικός και Δραματικός Σύλλογος «Ωδείον Αθηνών-1871» ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1871. Στο πρώτο καταστατικό του καθορίζονταν ως σκοποί του, η σύσταση Ωδείου, η συγκρότηση θεάτρου και η κατάρτιση δραματολογίου, η αποστολή υποτρόφων στο εξωτερικό, η απονομή βραβείων και η εκτέλεση συναυλιών και παραστάσεων, ενώ ο αμιγώς κοινωφελής χαρακτήρας που του προσέδωσαν στο τα ιδρυτικά του μέλη διατηρείται αναλλοίωτος μέχρι σήμερα.

Την εποχή που ιδρύθηκε το Ωδείον Αθηνών, η πρωτεύουσα της Ελλάδας, που μετρούσε σαράντα χρόνια ανεξάρτητου βίου, φαινόταν έτοιμη να στηρίξει την καλλιέργεια της μουσικής και του θεάτρου και η κοινωνία της, που γνώριζε την όπερα από το 1840,διψούσε για μουσική δραστηριότητα. Παρότι η μουσική και οπερατική ζωή ήταν πολύ πλούσια στην Αθήνα, βασιζόταν κυρίως στους ξένους θιάσους όπερας που επισκέπτονταν την πόλη, καθώς οι Έλληνες μουσικοί ήταν λίγοι και δεν επαρκούσαν για να καλύψουν τις ανάγκες της οπερατικής ζωής. Η Ελλάδα χρειαζόταν τους δικούς της μουσικούς. Και αυτό σήμαινε πως υπήρχε ανάγκη για θεσμοθετημένη μουσική παιδεία. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε το γεγονός ότι στα 1870 ο μόνος τρόπος να ακούσει κανείς μουσική ήταν να ακούσει κάποιον να παίζει ή να παίξει ο ίδιος. Για τη δημιουργία του πρώτου ελληνικού ωδείου οι θεμελιωτές του νέου αυτού ιδρύματος αποφάσισαν να ακολουθήσουν τα βήματα του Ωδείου του Παρισιού. Κατά τα πρώτα έτη της λειτουργίας του η διδασκαλία ήταν δωρεάν για όλους. Τα πρώτα –χαμηλά – δίδακτρα θα έμπαιναν μετά το 1877.

Η Μαρία Παχνιστή στο πρώτο μέρος του βιβλίου της εξετάζει την ίδρυση του Μουσικού και Δραματικού Συλλόγου όπως αυτή παρουσιάζεται στα πρακτικά των γενικών συνελεύσεων καθώς και τις ενέργειες για τον καθορισμό της διοικητικής του διάρθρωσης και του καταστατικού του. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι πρώτες αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου, που τα επίσημα Πρακτικά του και η αλληλογραφία του αποτελούν βασική πηγή πληροφοριών. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται αρχικά ο κανονισμός λειτουργίας, η προσπάθεια εξεύρεσης οικονομικών πόρων και κατάλληλου διευθυντή. Μέχρι και τα εγκαίνια του Ωδείου, τον Ιανουάριο του 1873 η αφήγησή της καλύπτει το σύνολο των αποφάσεων και δράσεων, ενώ από εκεί και μετά κάποια στοιχεία ήσσονος σημασίας παραλείπονται και κάποια αναφέρονται περιληπτικά. Τέλος, στο καταληκτικό κεφάλαιο σχολιάζει όσα εξιστορήθηκαν στο κυρίως μέρος και προχωρεί στην εξαγωγή συμπερασμάτων γύρω από την ίδρυση του Ωδείου. Η έκδοση κλείνει με ένα παράρτημα που περιλαμβάνει σημαντικά τεκμήρια από το Αρχείο του Ωδείου και πίνακες με παραπληρωματικά στοιχεία. Η Μαρία Παχνιστή σε μια εξαιρετική έκδοση προσφέρει στη βιβλιογραφία μας την επιστημονικότερη και πληρέστερη εικόνα του χρονικού των ενεργειών που οδήγησαν στην ίδρυση του Ωδείου Αθηνών έως το τέλος του πρώτου έτους της επίσημης λειτουργίας του, τον Αύγουστο του 1873.

Τεύχος 690 (Δεκέμβριος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>