Bάλτερ Πούχνερ

Ελληνικό θέατρο: Μεταξύ της Αρχαιότητας και της Ανεξαρτησίας. Μια Ιστορία της αναβίωσης από τον τρίτο αιώνα π.Χ. έως τα 1830

Μετάφραση: Δημήτριος Σταμάτης

εκδ. Αρμός, 2025, σελ.: 610, τιμή: 30,00€

Η πρώτη αυτή γενική Ιστορία του Ελληνικού Θεάτρου από τους Ελληνιστικούς χρόνους μέχρι την εγκαθίδρυση του σύγχρονου Ελληνικού κράτους το 1830 συνιστά μια ριζική αποστασιοποίηση από τις παραδοσιακές μεθόδους της ιστοριογραφίας. Τείνουμε να πιστεύουμε για την Ιστορία ότι ξεδιπλώνεται σαν μια γραμμική συνέχεια σε μιαν εξελικτική μορφή· ωστόσο η ιστορία του ελληνικού θεάτρου είναι κάπως διαφορετική. Αφότου το κλασικό παραδοσιακό θέατρο ολοκλήρωσε τον κύκλο του περί τον έκτο και έβδομο αιώνα, κανένα παραδοσιακό δράμα δεν γράφτηκε ή παραστάθηκε επί σκηνής σε ολόκληρο τον τότε ελληνόφωνο κόσμο για πολύ, εξαιτίας κυρίως της πολέμιας στάσης της Ορθόδοξης Εκκλησίας απέναντι στα θεάματα. Παράλληλα, πάντως, με την αναβίωση του θεάτρου στην Αναγεννησιακή Ιταλία, το ελληνικό θέατρο επανακάμπτει στην Ενετοκρατούμενη Κρήτη κατά τον ύστερο 16ο αιώνα. Τα χρόνια που ακολούθησαν έφεραν την παλινόρθωση του θεάτρου σε διάφορες περιοχές, αν και αυτή χαρακτηρίζεται από αναρίθμητα χάσματα και ασυνέχειες όσον αφορά στη γεωγραφία, την υφολογία, τις θεματολογικές προσεγγίσεις και ιδεολογίες. Αυτές οι ποικιλόμορφες εξελίξεις «εξομαλύνονται» μόνο με την εδραίωση του Ελληνικού Εθνικού Κράτους.

Η παγίωση του Σύγχρονου Ελληνικού θεάτρου –συγκριτικά με το τι συμβαίνει σε άλλα Ευρωπαϊκά κράτη– προσδιορίζεται χρονολογικά με την εγκαθίδρυση του ελληνικού έθνους ως ανεξάρτητου κράτους. Η μοναδικότητα της Ιστορίας του έγκειται στη γεωγραφική του διασπορά, τη θεματική ποικιλία, τις υφολογικές μεταπτώσεις και τα διαφορετικά γλωσσικά επίπεδα.

Ο Βάλτερ Πούχνερ ξεκινά το βιβλίο του ανιχνεύοντας τη βαθμιαία αποσύνθεση του ελληνικού θεάτρου και δράματος, ακολουθούμενη από μια περιγραφή της αναβίωσής του και της πολυσύνθετης, αποσπασματικής εκ νέου ανάπτυξής του από την Αναγέννηση και την εποχή του Μπαρόκ στον 19ο αιώνα. Γιατί μόλις στον 19ο αιώνα η Ιστορία του ελληνικού θεάτρου αποκτά μια πιο «φυσιολογική» υπόσταση, παρόμοια με εκείνη των υπόλοιπων ιστοριών εθνικού θεάτρου στην Ευρώπη. Στα κεφάλαια που εκτυλίσσονται με χρονολογική σειρά εξερευνάται η τύχη του ελληνικού θεάτρου στο μεσοδιάστημα ανάμεσα στην αρχαιότητα και την ίδρυση του ελληνικού κράτους το 1830, έτσι αποσπασματική, όπως εξελίχθηκε, εξαιτίας ρήξεων και ασυνεχειών. Τα επιμέρους κεφάλαια χαρακτηρίζονται από μια αυτονομία και διαθέτουν ξεχωριστές βιβλιογραφίες. Κατ’ αυτό τον τρόπο η ελληνική Ιστορία του θεάτρου από τον 3ο αιώνα π. Χ. έως την ανεξαρτησία του Ελληνικού κράτους αποτελεί ένα νέο πρότυπο συγγραφής μιας θεατρικής Ιστορίας, η οποία δεν λειαίνει τις ρήξεις και τις ασυνέχειες σε μια συνεπή και συνετή αφήγηση, όπου το ένα μεταβαίνει ομαλά στο άλλο με δήθεν οργανική μορφή, ενώ πρόκειται για πολιτισμικές ώσεις σε διαφορετικούς γεωγραφικούς χώρους με άλλη θεματολογία, διακριτή οργάνωση των παραστάσεων, σαφώς άλλη γλωσσική και δραματουργική υφολογία στα θεατρικά έργα και διαφορετικό αναγνωστικό ή θεατρικό κοινό.

Η αγγλική έκδοση του βιβλίου είχε παγκόσμια απήχηση και εισέπραξε επαίνους για τη μοναδικότητά της και την πυκνή τεκμηρίωσή της. Η ελληνική μετάφρασή του, έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στη βιβλιογραφία μας εφόσον καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της Ιστορίας του ελληνικού θεάτρου.

Τεύχος 689 (Νοέμβριος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>