Επικαιρότητα & Ιστορία – Τεύχος 687

Επικαιρότητα & Ιστορία

Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΑΓΚΟΣ

Η ΤΝ «αποκρυπτογραφεί» ρωμαϊκές επιγραφές

Ένα νέο εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης βοηθά τους μελετητές να συμπληρώνουν λέξεις ρωμαϊκών επιγραφών που έχουν χαθεί και να αξιολογήσουν ακριβέστερα τα ιστορικά δεδομένα σχετικά με αυτές. Το πρόγραμμα Aeneas, που αναπτύχθηκε από την Google DeepMind, έχει τη δυνατότητα να εξετάζει σε ελάχιστο χρόνο χιλιάδες λατινικές επιγραφές, ανακτώντας παρόμοια κείμενα και άλλα σχετικά στοιχεία. Για τον σκοπό αυτόν, το Aeneas έχει «εκπαιδευτεί» σε μερικές από τις μεγαλύτερες βάσεις δεδομένων λατινικής επιγραφικής, αντλώντας δεδομένα από 176.000 επιγραφές σε όλη τη διάρκεια της ρωμαϊκής ιστορίας. Όταν του δίνεται μια νέα, «ελλιπής» επιγραφή, το μοντέλο αναζητά επιγραφές παρόμοιες με το γνωστό κείμενο και την προέλευσή του και, κατόπιν, χρησιμοποιεί τα δεδομένα αυτά προκειμένου να συμπληρώσει το κείμενο που λείπει.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το Aeneas μπορεί να αποκαταστήσει κατεστραμμένες επιγραφές με ακρίβεια 73% όταν λείπουν έως και δέκα χαρακτήρες, ενώ όταν το μήκος του χαμένου κειμένου είναι άγνωστο, η ακρίβεια αυτή μειώνεται στο 58%. Επίσης, μπορεί να εξακριβώσει την περιοχή προέλευσης μίας επιγραφής με ακρίβεια 72% και την ημερομηνία δημιουργίας της σε χρονικό εύρος δεκατριών ετών.

Αρχαιολόγοι ανακάλυψαν πόλη 3.500 ετών στο Περού

Την ανακάλυψη πόλης Penico, ηλικίας 3.500 ετών, που βρίσκεται στην επαρχία Μπαράνκα του βόρειου Περού, ανακοίνωσαν περουβιανοί αρχαιολόγοι. Η πόλη βρισκόταν σε υψόμετρο 600 μ. και εκτιμάται ότι ιδρύθηκε μεταξύ του 1.800 και του 1.500 π.Χ. Όπως δήλωσε στο Reuters η επικεφαλής της ανασκαφής, δρ. Ρουθ Σάντι, η ανακάλυψη είναι σημαντική για την κατανόηση του τι απέγινε ο πολιτισμός Καράλ, ο αρχαιότερος της Αμερικής, μετά την καταστροφή του από την κλιματική αλλαγή. Το Penico βρίσκεται κοντά στην περιοχή όπου δημιουργήθηκε ο Καράλ πριν από 5.000 χρόνια και «σε στρατηγική θέση για τις σχέσεις του με κοινωνίες από τις ακτές, τα υψίπεδα και τη ζούγκλα» σημείωσε.

Κατά την οκταετή ανασκαφική έρευνα στην περιοχή, έχουν εντοπιστεί 18 κατασκευές, συμπεριλαμβανομένων ναών και οικιστικών συγκροτημάτων, ενώ στο εσωτερικό διαφόρων κτηρίων έχουν ανακαλυφθεί τελετουργικά αντικείμενα, πήλινα ανθρωπομορφικά και ζωομορφικά γλυπτά και περιδέραια από χάντρες και κοχύλια.

Σημειώνεται ότι ο πολιτισμός Καράλ, από τον οποίο έχουν βρεθεί 32 μνημεία, όπως μεγάλες πυραμιδικές δομές, αστικοί οικισμοί και εξελιγμένα συστήματα άρδευσης, αναπτύχθηκε ανεξάρτητα από άλλους πρώιμους πολιτισμούς στην Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία, την Ινδία ή την Κίνα.

Αρχαία πετρογλυφικά αποκαλύφθηκαν σε ακτή της Χαβάης

Εντυπωσιακά πετρογλυφικά, ηλικίας που εκτιμάται ότι υπερβαίνει την χιλιετία, αποκαλύφθηκαν κατά μήκος της ακτογραμμής στην Οάχου της Χαβάης, όταν η άμμος και τα ιζήματα μετατοπίστηκαν εξαιτίας των θαλάσσιων ρευμάτων και κυμάτων.

Τα πρώτα ίχνη της ύπαρξής των, σκαλισμένων σε ψαμμίτη, πετρογλυφικών εντοπίστηκαν αρχικά το 2016. Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί, συνολικά, 26 τέτοια τεχνουργήματα, με την πλειοψηφία τους να απεικονίζουν ανθρωπόμορφες φιγούρες, χαραγμένες με ξύλο. Η μεγαλύτερη έχει ύψος πάνω από 2,5 μ. και πλάτος σχεδόν 2,5 μ., ενώ δύο από αυτές έχουν δάκτυλα, κάτι που είναι ασυνήθιστο. Άλλα πετρογλυφικά έχουν γεωμετρικά ή αφηρημένα σχήματα, αλλά οι ακριβείς σημασίες τους παραμένουν ασαφείς. Σύμφωνα με τους μελετητές τους, πρέπει να δημιουργήθηκαν την εποχή της πρώτης μετανάστευσης των Πολυνήσιων στη Χαβάη και να συνδέονται με τη μυθολογική φιγούρα του ημίθεου Μάουι. Ο Μάουι, που στη χαβανέζικη μυθολογία περιγράφεται ως υπερμεγέθης και με τεράστια δύναμη, ήταν αυτός που με μαγικό αγκίστρι τράβηξε τα νησιά της Χαβάης από τον ωκεανό και, παράλληλα, κατάφερε να τιθασεύσει την ενέργεια του ήλιου. «Αποτελούν, λοιπόν, θρησκευτικά σύμβολα, όπως ο σταυρός για τον χριστιανισμό» διευκρινίζουν χαρακτηριστικά.

Φαλαινοθηρικό του 18ου αι. βρέθηκε στο «λίκνο των ναυαγίων»

Το ναυάγιο βρετανικού φαλαινοθηρικού πλοίου του 18ου αιώνα ανακαλύφθηκε τυχαία σε παραλία του νησιού Σάντεϊ της Σκοτίας. Το Σάντεϊ θεωρείται ως το «λίκνο των ναυαγίων», καθώς από τον 15ο αιώνα έχουν βρεθεί εκεί περισσότερα από 270 ναυαγισμένα πλοία κάθε είδους.

Το ναυάγιο είχε εντοπιστεί από το 2024, αλλά μόλις πρόσφατα οι ερευνητές κατάφεραν να το ταυτοποιήσουν με το φαλαινοθηρικό Earl of Chatham. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποίησαν τη μέθοδο δενδροχρονολόγησης, διαπιστώνοντας ότι κατασκευάστηκε στα μέσα του 18ου αιώνα με ξυλεία που προερχόταν από τη νότια Αγγλία, ενώ συγχρόνως διασταύρωσαν τα διαθέσιμα στοιχεία με τα ιστορικά ναυάγια στο νησί.

Το πλοίο είχε ναυπηγηθεί το 1749 και αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως φρεγάτα του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού με το όνομα HMS Hind. Το 1784 πουλήθηκε σε έμπορο με έδρα το Λονδίνο, ο οποίος το άλλαξε το όνομά του και το μετέτρεψε σε φαλαινοθηρικό, αλλά το 1788, σε ταξίδι του προς την Αρκτική, ναυάγησε κοντά στις ακτές του Σάντεϊ.

«Η ανακάλυψη του ναυαγίου είναι μια σπάνια και, ταυτόχρονα, συναρπαστική ιστορία», ανέφερε ο οργανισμός Historic Environment Scotland, σε ανακοίνωση του.

Τεύχος 687 (Σεπτέμβριος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>