Βιβλίο & Ιστορία
Ryan Gingeras | Οι τελευταίες ημέρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας 1918-1922
Ryan Gingeras
Οι τελευταίες ημέρες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας 1918-1922
Μετάφραση: Αλέξανδρος Λάμπρου
εκδ. Αλεξάνδρεια, 2025, σελ.: 384, τιμή: 25,44 €
Εκτεινόμενη από την Αδριατική θάλασσα μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό, η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν, ήδη από τον Μεσαίωνα, μια πολιτική και θρησκευτική οντότητα πρώτου μεγέθους, στην οποία ο Σουλτάνος βασίλευε επί των Ιερών Τόπων και ήταν, ως Χαλίφης, ο διάδοχος του προφήτη Μωάμεθ. Στις αρχές του εικοστού αιώνα, λίγο πριν ξεσπάσει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Τουρκία ταύτισε τη στρατηγική της με τη Γερμανία, η οποία στόχευε στον έλεγχο των χωρών του πετρελαίου. Λίγο μετά το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων, το 1913, εγκαθίσταται στην Τουρκία γερμανική στρατιωτική δύναμη υπό τον στρατηγό Λίμαν Φον Σάντερς με εντολή να αναδιοργανώσει τον τουρκικό στρατό. Βεβαίως η πρώτη στρατηγική της συνεργασία υπήρξε ήδη από το 1882.
Το μοίρασμα του κόσμου μόλις ξεκινούσε και έναν χρόνο αργότερα, τον Αύγουστο του 1914, ξεσπά ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Τουρκία προσποιείται κατ’ αρχάς «ουδετερότητα», για να επιτεθεί στη συνέχεια, μαζί με τη Γερμανία, στη Ρωσία, στη Μαύρη Θάλασσα. Στη διαφαινόμενη αδυναμία της Ρωσίας να ανταποκριθεί στην επίθεση σχεδιάζεται και αρχίζει τον Φεβρουάριο του 1915 η επιχείρηση των Δαρδανελλίων από τους Άγγλους και τους Γάλλους και ακολουθεί τον Δεκέμβριο η Ρωσία, που επίσης συντάσσεται με την Αντάντ. Τον Μάιο του 1915 με τη Συμφωνία του Λονδίνου κηρύσσει πόλεμο στην Αυστροουγγαρία η Ιταλία, ενώ εν τω μεταξύ η Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία προτείνει συμφωνία ειρήνης, την οποία αρνείται η Αντάντ και εξ αυτού εξέρχεται του πολέμου η νέα πλέον Σοβιετική Ένωση.
Στη Μέση Ανατολή κατατροπώνονται τα τουρκικά στρατεύματα –στη Συρία, Παλαιστίνη, Αίγυπτος, Λιβύη – και εντός μιας διετίας μοιράζονται την περιοχή οι σύμμαχοι Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία. Στον τετραετή Μεγάλο Πόλεμο, 1914-1918, η Αντάντ νίκησε τις δυνάμεις της Τριπλής Συμμαχίας, Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία και Βουλγαρία, και άλλαξαν ριζικά ο ευρωπαϊκός χάρτης καθώς και η ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής αλλά και της Άπω Ανατολής.
Η απόφαση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να υποστηρίξει τη Γερμανία και την Αυστροουγγαρία το 1914 την καταδίκασε στην καταστροφή, καθώς διαμελίστηκε σε μια σειρά ευρωπαϊκών αποικιών και στα εδάφη που αποτέλεσαν τελικά τη Σαουδική Αραβία.
Ο Ράιαν Τζιντζέρας –καθηγητής στο Τμήμα Υποθέσεων Εθνικής Ασφαλείας της Ναυτικής Σχολής Μεταπτυχιακών Σπουδών στην Καλιφόρνια– επικεντρώνεται στις καταληκτικές στιγμές της αυτοκρατορίας. Εξιστορεί τις διακυμάνσεις και τις καμπές της παρακμής στα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα, μια εποχή που ο κρατικός μηχανισμός παρέλυσε και οι επανειλημμένες απόπειρες μεταρρύθμισης αποδείχτηκαν ατελέσφορες ή επιζήμιες. Εξηγεί πώς έλαβαν χώρα στη συνέχεια κοσμοϊστορικά γεγονότα δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση σε ανθρώπους και τόπους. Θέτει σε ευρύτερο πλαίσιο γεγονότα που καθόρισαν την εξέλιξη της Μέσης Ανατολής κατά τον 20ό και τον 21ο αιώνα. Λαμβάνει υπόψη φωνές και εμπειρίες που συχνά παραλείπονται στην εξιστόρηση του τέλους της αυτοκρατορίας. Η κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν είναι απλώς μια τουρκική Ιστορία, ούτε μια Ιστορία που αφορά αποκλειστικά τα εδάφη που κάποτε εξουσίαζε. Είναι μια Ιστορία που περιέχει μια σημαντική στιγμή στη διαμόρφωση των σύγχρονων διεθνών σχέσεων.
Τεύχος 686 (Αύγουστος 2025)
Γράψτε ένα σχόλιο
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.