Bασίλης Κ. Γούναρης, Ιωάννης Δ. Στεφανίδης (Επιμέλεια)

Η Μακεδονία στο ελληνικό Κοινοβούλιο, 1897-1989

εκδ. Ίδρυμα Βουλής των Ελλήνων, Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, 2025

σελ.: 254, τιμή: 28,00 €

Η Μακεδονία προσέλαβε διάφορες μορφές στα μάτια των βουλευτών στη διάρκεια όλων αυτών των ετών. Ήταν η Μακεδονία, η οποία κινδύνευε να χαθεί αρχικά, η Μακεδονία, η οποία απειλούνταν από τους Βουλγάρους. Μετά, όμως, ήταν μία περιοχή, η οποία ήταν τόπος εγκατάστασης των προσφύγων, ο τόπος των συγκρούσεων προσφύγων και γηγενών, η περιοχή, η οποία έπρεπε να αναγεννηθεί. Έγινε μία περιοχή, στην οποία διεξήχθη ο Εμφύλιος Πόλεμος, όπου πάλι ετέθη το ζήτημα της τύχης της και αυτή η πτυχή βάρυνε όλες τις συζητήσεις.

Η εικόνα της Μακεδονίας, των αναγκών και των ιδιαιτεροτήτων της δεν οικοδομήθηκε εκ του μηδενός μετά τους Βαλκανικού Πολέμους και την ένταξή της στο ελληνικό κράτος. Διαμορφώθηκε σταδιακά και πολύ νωρίτερα, από την εποχή του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Σε ολόκληρη τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, η Μακεδονία, λόγω της σημαντικής συμμετοχής της αλλά και των ευρύτατα γνωστών θυσιών της, αντιμετωπίστηκε ενθουσιωδώς ως μια ελληνική επαρχία.

Η πορεία του Μακεδονικού, ως προνομιακού και «ευαίσθητου» θέματος της ελληνικής πολιτικής συζήτησης, έχει αρκετά κεφάλαια και υποκεφάλαια, που δεν ενδιαφέρουν μόνο τη δημόσια ιστορία του διπλωματικού ζητήματος. Αφορούν επίσης τη γενικότερη πρόσληψη της Μακεδονίας ως μιας περιοχής με διακριτά χαρακτηριστικά, προβλήματα και πληθυσμό, τα οποία επιτάσσουν μια διαφορετική –αν όχι ειδική– αντιμετώπιση από το εθνικό κέντρο. Η συζήτηση αυτή διεξάγεται μέσω κάθε είδους εκδόσεων και διά του Τύπου, αλλά το επίκεντρό της είναι το ελληνικό Κοινοβούλιο. Εκεί, μέσα από τις τοποθετήσεις βουλευτών και υπουργών, ειδικά όσων, μετά το 1912, εκπροσωπούσαν τις μακεδονικές εκλογικές περιφέρειες, αναδεικνύονται η μεταβαλλόμενη σημασία της Μακεδονίας ως συμβόλου και οι τρόποι διαχείρισης της εικόνας της ως ελληνικής επαρχίας, ανάλογα με τις ιδιαίτερες πολιτικές ανάγκες και τον πολιτικό λόγο κάθε εποχής.

Η συνολική έρευνα, όπως προκύπτει από τα κείμενα των Κωνσταντίνου Σ. Παπανικολάου, Ελευθερίας Μαντά, Κωνσταντίνου Διώγου, Ανδρέα Μπουρούτη, Βασίλη Κολλάρου, Κωνσταντίνου Δουκάκη, Δημήτρη Λυβάνιου και Βασιλικής Μπουραντά που δημοσιεύονται στον τόμο, είναι άκρως διαφωτιστική για τον τρόπο με τον οποίο ενσωματώθηκε και αναπαράχθηκε η εικόνα της Μακεδονίας στον κοινοβουλευτικό λόγο. Προφανώς, η εικόνα αυτή δεν είναι αναληθής όπως προκύπτει από την ιστορία της. Αλλά σημασία έχει ότι η κατάχρηση της στερεοτυπικής εικόνας εντέλει συνέβαλε στη δημιουργία μιας τοπικής ιδεολογίας με χαρακτηριστικά την ανασφάλεια και την αθεράπευτη αίσθηση αδικίας σε βάρος ενός πληθυσμού με υπερευαίσθητη εθνική συνείδηση αλλά και «ιδιορρυθμίες», δηλαδή τη σλαβοφωνία, δυσκολίες στη διαχείριση, την ιστορική και την πολιτική.

Η έκδοση εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο προβλήθηκε, συζητήθηκε η Μακεδονία στο Ελληνικό Κοινοβούλιο από το 1897, από τη στιγμή, δηλαδή, που άρχισε πολύ πιο έντονα το ελληνικό κράτος να ασχολείται με την περιοχή, μέχρι τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Τα ζητήματα που αναδεικνύει ο τόμος, δεν έχουν εξεταστεί ξανά από αυτή την οπτική γωνία, η συμβολή του βιβλίου είναι ότι εξετάζει πώς εξελίσσεται το θέμα της Μακεδονίας στη διάρκεια 100 ετών.

Τεύχος 686 (Αύγουστος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>