Χαράλαμπος Παπασωτηρίου

Αμερικανική υψηλή στρατηγική 18ος – 21ος αιώνας

Εκδ. Πατάκη, 2025, σελ.: 488, τιμή: 22,00 €

Η υψηλή στρατηγική δεν είναι το ίδιο με την εξωτερική πολιτική. Περιλαμβάνει μόνο τις πτυχές της εξωτερικής πολιτικής που αφορούν την αντιμετώπιση πραγματικών ή δυνητικών πολεμικών αντιπάλων. Περιλαμβάνει επίσης εσωτερικούς παράγοντες όπως η ενίσχυση της δημογραφίας και της οικονομίας μιας χώρας προκειμένου να αυξηθεί η ισχύς της διεθνώς. Η εσωτερική πολιτική συνιστά ένα μεγάλο μέρος της υψηλής στρατηγικής. Η εστίαση σε εργαλεία όπως οι ένοπλες δυνάμεις, η διπλωματία, η χρηματοοικονομική και η πληροφόρηση είναι απαραίτητη, αλλά όχι επαρκής. Η εσωτερική πολιτική ήταν π.χ. αποφασιστικής σημασίας στην αποτυχία της αμερικανικής εμπλοκής στον πόλεμο του Βιετνάμ. Μεγάλο μέρος της υψηλής στρατηγικής αφορά την προσπάθεια να κρατήσει ένα κράτος το δικό του εσωτερικό μέτωπο ενωμένο και να διασπάσει το εσωτερικό μέτωπο του αντιπάλου.

Η υψηλή στρατηγική στην πράξη είναι το υψηλότερο επίπεδο στρατηγικής συμπεριφοράς, αυτό της πολιτικής ηγεσίας. Η υψηλή στρατηγική στη θεωρία είναι το υψηλότερο και ευρύτερο επίπεδο της στρατηγικής ανάλυσης· ξεκινά με τη διαμόρφωση των πολιτικών σκοπών και προχωρά με μια ανάλυση της χρήσης όλων των διαθέσιμων πηγών ισχύος και επιρροής για την επίτευξή τους.

Η αμερικανική υψηλή στρατηγική ξεκίνησε με την Αμερικανική Επανάσταση, που οι απαρχές της βρίσκονται στη στιγμή που οι δεκατρείς αποικίες άρχισαν να αποκτούν τα χαρακτηριστικά ενός ενιαίου δρώντα. Όταν οι αμερικανικές αποικίες αποφάσισαν να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους από τη βρετανική μητρόπολη, ακολούθησε πόλεμος.

Οι ΗΠΑ διήνυσαν όλη την πορεία από μια μικρή δύναμη όταν κήρυξαν την ανεξαρτησία τους ως την μονοπολική υπερδύναμη για ένα διάστημα μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η πορεία της υψηλής στρατηγικής τους επιτρέπει επομένως την άντληση πολλών συμπερασμάτων για την υψηλή στρατηγική τόσο αδύναμων όσο και ισχυρών δρώντων.

Το βιβλίο του Χαράλαμπου Παπασωτηρίου –καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο–, εστιάζει σε ιδιαιτερότητες της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής. Κατά τον πρώτο ενάμιση αιώνα τους οι ΗΠΑ προσέφευγαν στη συνειδητή ενθάρρυνση μεταναστευτικών εισροών για να προωθήσουν την άνοδό τους στη διεθνή πολιτική. Στον 20ό αιώνα συνδύασαν τη ρεαλπολιτίκ με τη φιλελεύθερη ιδεολογία τους για να αναπτύξουν διεθνείς θεσμούς και μετά το 1945 τις συμμαχίες με τις οποίες κέρδισαν τον Ψυχρό Πόλεμο. Η αμερικανική υψηλή στρατηγική όμως είχε και αστοχίες κυρίως στον Τρίτο Κόσμο προκαλώντας έντονο αντιαμερικανισμό. Στο ορατό μέλλον, εφόσον η Δύση παραμείνει συμπαγής, και εφόσον ο «παγκόσμιος Νότος» που περιλαμβάνει μεγάλες χώρες όπως η Ινδία και η Βραζιλία δεν συμμαχήσει γεωπολιτικά με την Κίνα, η διεθνής πολιτική θα χαρακτηρίζεται από έναν ασύμμετρο διπολισμό, με τη Δύση να αποτελεί τον ισχυρότερο πόλο. Επομένως το σημαντικότερο ζήτημα για την υψηλή στρατηγική της Αμερικής τα επόμενα χρόνια είναι αν θα συνεχίσει να συντηρεί και να συσπειρώνει τις συμμαχίες της.

Ο Χαράλαμπος Παπασωτηρίου στο βιβλίο του αναλύει την πορεία της αμερικανικής υψηλής στρατηγικής από τις αρχές της στον 18ο αιώνα ως τις ημέρες μας με αντικειμενικό, επιστημονικό αλλά εύληπτο τρόπο, ώστε να απευθύνεται στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό.

Τεύχος 685 (Ιούλιος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>