Την 1η Απριλίου 1955 η μυστική Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών, η ΕΟΚΑ, όπως έγινε γνωστή, κήρυξε τον ένοπλο Απελευθερωτικό Αγώνα κατά της Βρετανικής Αποικιοκρατίας. Ήδη από τον Νοέμβριο του 1954 ο γεννημένος στην Κύπρο απόστρατος συνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας-Διγενής είχε αναλάβει να οργανώσει την ΕΟΚΑ. Σημειολογικά τα τρία πρώτα γράμματα ήταν τα ίδια με αυτά της οργάνωσης ΕΟΚ (Εθνική Οργάνωσις Κύπρου), η οποία είχε σχηματιστεί πριν από την εξέγερση του 1931. Ο Γρίβας ήταν αξιωματικός του ελληνικού στρατού και ο ιδρυτής της αντικομμουνιστικής οργάνωσης Χ, με δράση κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ενώ συμμετείχε και στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο.

Με πολιτικό αρχηγό τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου Μακάριο Γ΄ και στρατιωτικό ηγέτη τον Γρίβα, λίγοι αλλά αποφασισμένοι νέοι, με ελάχιστο οπλισμό, άρχισαν έναν αγώνα που δεν υπήρξε τυχαίος αντιαποικιακός, αλλά η πιο αυθεντική έκφραση της ιστορικής ταυτότητας ενός λαού που πορεύτηκε μέσα στους αιώνες ως αναπόσπαστο τμήμα του ελληνικού έθνους. Ο στόχος του ήταν ξεκάθαρος: η ένωση με την Ελλάδα.

Ο αγώνας της ΕΟΚΑ γρήγορα αγκαλιάστηκε από τη συντριπτική πλειονότητα του κυπριακού ελληνισμού, με πρωτοπόρα τη μαθητιώσα νεολαία. Τις γραμμές της ΕΟΚΑ πύκνωσαν νέοι και νέες από όλες τις κοινωνικές τάξεις, μαθητές και φοιτητές, δάσκαλοι, ιερείς, χωρικοί και εργάτες. Η έκφραση του συλλογικού αυτού πόθου ήταν η φωνή ενός λαού που δεν έπαψε να αγωνίζεται για την αξιοπρέπειά του, για την ιστορική και πολιτισμική του ταυτότητα, για το δικαίωμά του να ορίζει ο ίδιος το μέλλον του.

Η περίοδος 1955-1959 υπήρξε δύσκολη και αιματηρή. Οι Βρετανοί κατακτητές, μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό, απάντησαν με καταστολή, βασανιστήρια, δίκες παρωδία, απαγχονισμούς, στρατιωτικές επιχειρήσεις και αυστηρά μέτρα ελέγχου του πληθυσμού. Όμως ούτε ο φόβος ούτε οι ανελέητες διώξεις μπόρεσαν να κάμψουν την ισχυρή θέληση και το πάθος του κυπριακού λαού. Αντίθετα, οι διώξεις ενίσχυσαν τη λαϊκή υλική και ηθική υποστήριξη προς τον Απελευθερωτικό Αγώνα. Ο απαράμιλλος ηρωισμός και η αυτοθυσία νέων όπως ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Κυριάκος Μάτσης, ο Μιχαλάκης Καραολής, ο Ανδρέας Δημητρίου, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης έγιναν σύμβολα ενός έθνους.

Σε όλη τη διάρκεια του αγώνα δεκάδες ήταν οι ογκώδεις συγκεντρώσεις, τα συλλαλητήρια, οι διαδηλώσεις και οι πορείες διαμαρτυρίας προς την πρεσβεία της Μεγάλης Βρετανίας και τις βρετανικές προξενικές Αρχές σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας αλλά και στο εξωτερικό. Ο Απελευθερωτικός Αγώνας του 1955-1959 υπήρξε, προπάντων, αγώνας ιδεών και ιδανικών, με μεγάλο πνευματικό και ηθικό περιεχόμενο. Το μεγαλύτερο εφόδιο των ανθρώπων που τον διεξήγαγαν ήταν το ψυχικό σθένος και η πίστη στο δίκαιο της Ιστορίας.

Τα τέσσερα χρόνια του κυπριακού αγώνα δημιούργησαν το έπος της ΕΟΚΑ. Σύσσωμος ο κυπριακός λαός έγραψε σελίδες απίστευτου ηρωισμού και αυτοθυσίας. Στην πορεία του υπήρξαν εκατοντάδες νεκροί σε μάχες, δολιοφθορές και ενέδρες. Ο ένοπλος αγώνας τερματίστηκε το 1959 με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, που υπεγράφησαν από τη Βρετανία, την Ελλάδα και την Τουρκία, καθώς και από εκπροσώπους των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, οδηγώντας την Κύπρο στην ανεξαρτησία, με την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 16 Αυγούστου 1960.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 684 (Ιούνιος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>