Επικαιρότητα & Ιστορία – Τεύχος 683

Επικαιρότητα & Ιστορία

Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΑΓΚΟΣ

Μελέτη: Νεάντερταλ και άνθρωποι συμβίωναν και συνεργάζονταν

Η συνύπαρξη των σύγχρονων ανθρώπων (homo sapiens) με τους Νεάντερταλ, που ήταν οι κοντινότεροι εξελικτικοί πρόγονοί τους, έχει βρεθεί πολλές φορές στο επίκεντρο της επιστημονικής έρευνας. Τώρα μια νέα μελέτη, στηριγμένη σε ευρήματα από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή (130-80.000 πριν) που βρέθηκαν στο σπήλαιο Τινσέμετ στο κεντρικό Ισραήλ, προσθέτει νέα στοιχεία για τις σχέσεις αυτές.

Οι συντάκτες της μελέτης, που δημοσιεύθηκε στο Nature Human Behaviour, αναφέρουν ότι η αλληλεπίδραση μεταξύ των Νεάντερταλ και των ανθρώπων στη συγκεκριμένη περιοχή ήταν ουσιαστική σε τουλάχιστον τρεις τομείς: την παραγωγή πέτρινων εργαλείων, τον τρόπο κυνηγιού μεγάλων θηραμάτων και τα ταφικά έθιμα. Οι μεταξύ τους σχέσεις συνέβαλαν στη μετάδοση γνώσεων και εμπειριών και σταδιακά οδήγησαν στην εδραίωση ενός ομοιόμορφου συνόλου συμπεριφοράς των πληθυσμών, αλλά και σε κοινωνική πολυπλοκότητα. Οι συγγραφείς δεν αποκλείουν την πιθανότητα το σπήλαιο να αποτελούσε ταφικό πεδίο ή ακόμα και νεκροταφείο, καθώς σε αυτό -όπως και σε άλλα γειτονικά σπήλαια- έχουν βρεθεί σκελετοί διαφορετικών «προελεύσεων», με παρόμοιες εντούτοις τελετουργίες ενταφιασμού, όπως η τοποθέτηση στους ταφικούς λάκκους πέτρινων εργαλείων, οστών ζώων και κομματιών ώχρας για τη «διακόσμησή» τους.

 Πίνακας Αφρικανού πρίγκιπα δια χειρός Κλιμτ

Ένας «αταυτοποίητος» έως σήμερα πίνακας, στον οποίο εικονίζεται Αφρικανός πρίγκιπας, αποδείχθηκε ότι είχε φιλοτεχνηθεί από τον διάσημο Αυστριακό συμβολιστή ζωγράφο, Γκούσταβ Κλιμτ (1862-1918), σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της γκαλερί της Βιέννης Wienerroither & Kohlbacher.

Ο πίνακας βρισκόταν στην ιδιοκτησία ιδιωτών, που τον προσκόμισαν στην γκαλερί χωρίς να γνωρίζουν τον δημιουργό του. Ο ιστορικός τέχνης, Άλφρεντ Βέιντινγκερ, που τον εξέτασε, διαπίστωσε πως αν και είναι ανυπόγραφος, φέρει σφραγίδα που «σχεδόν σίγουρα αποδεικνύει ότι είναι έργο του Κλιμτ». Το έργο είχε δημοπρατηθεί το 1923, πέντε χρόνια μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη, προτού αλλάξει χέρια πολλές φορές, ενώ από τη δεκαετία του 1950 αποτελούσε μέρος ιδιωτικής συλλογής.

Ο πίνακας έχει ύψος 61 εκ. και απεικονίζει τον πρίγκιπα Γουίλιαμ Νίι Νόρτεϊ Ντοβουόνα, ηγέτη της φυλής Οσού στη σύγχρονη Γκάνα. Ο Κλιμτ τον ζωγράφισε το 1897 όταν επισκέφθηκε ζωολογικό κήπο της Βιέννης, όπου πραγματοποιούταν μια εθνολογική έκθεση με μέλη φυλών της Αφρικής, θέαμα εξαιρετικά δημοφιλές στην Ευρώπη τον 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα.

Το έργο εκτίθεται προσωρινά στην Ολλανδία, όπου αναμένεται να δημοπρατηθεί για περισσότερα από 16 εκατομμύρια δολάρια.

Πέθανε ο τελευταίος επιζών πιλότος της «Μάχης της Αγγλίας»

Σε ηλικία 105 ετών πέθανε πριν από λίγες εβδομάδες ο τελευταίος επιζών Βρετανός πιλότος της Μάχης της Αγγλίας (1940), Τζον «Πάντι» Χέμινγουεϊ. Ο Χέμινγουεϊ είχε γεννηθεί στο Δουβλίνο το 1919 και εντάχθηκε στη Βρετανική Βασιλική Αεροπορία (RAF) το 1938. Τον Μάιο του 1940, στη διάρκεια της Μάχης της Γαλλίας, η μοίρα του κατέρριψε 90 γερμανικά αεροσκάφη και παρείχε κάλυψη στα συμμαχικά στρατεύματα, όπως και στην διαφυγή εκατοντάδων χιλιάδων βρετανών στρατιωτών από τη Δουνκέρκη, ενώ ο ίδιος έπαιξε βασικό ρόλο στην επιτυχή άμυνα της Βρετανίας απέναντι στις αδιάκοπες αεροπορικές επιδρομές που διεξήγαγε η γερμανική αεροπορία Λούφτβαφφε, από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο του 1940 εναντίον της Μεγάλης Βρετανίας. Επίσης, μέχρι το τέλος του πολέμου, τέσσερα αεροπλάνα που πιλοτάριζε καταρρίφθηκαν από γερμανικά πυρά, με τον ίδιο να δηλώνει πολλά χρόνια αργότερα πως δεν θεωρούσε τον εαυτό του ήρωα, αλλά μόνον έναν «τυχερό Ιρλανδό». Ο Χέμινγουεϊ αποχώρησε από την ενεργό δράση το 1974.

Δηλώσεις για τον θάνατό του έκαναν ο αρχηγός του Επιτελείου της RAF, ο βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, και ο διάδοχος του βρετανικού θρόνου, πρίγκιπας Γουίλιαμ.

Σκελετοί εκτελεσμένων κομμουνιστών στο Γεντί Κουλέ

Οι σκελετοί 33 εκτελεσμένων κομμουνιστών από την εποχή του Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949) εντοπίστηκαν σε ομαδικούς τάφους στην ευρύτερη περιοχή του Επταπυργίου (Γεντί Κουλέ) στη Θεσσαλονίκη, κατά τη διάρκεια εργασιών ανάπλασης της περιοχής γύρω από το Μνημείο Εθνικής Αντίστασης του Δήμου Συκεών. Σύμφωνα με την αρχαιολόγο, Σταυρούλα Τζεβρένη, από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, οι πρώτοι δύο σκελετοί είχαν βρεθεί στα τέλη του 2024, ενώ στη συνέχεια με διαδοχικές τομές στο έδαφος ανακαλύφθηκαν τέσσερις ακόμα ομαδικοί τάφοι που περιείχαν συνολικά άλλους 31. Σε ορισμένα κρανία υπήρχαν ενσφηνωμένες σφαίρες, πιθανότατα από τη χαριστική βολή, ενώ στους πρόχειρους τάφους βρέθηκαν, επίσης, στρατιωτικά άρβυλα, κουμπιά από ρούχα, τμήματα ενδυμάτων, ένα χάλκινο δακτυλίδι, μία χτένα κ.ά. Όπως έχει διαπιστωθεί, τουλάχιστον ένας σκελετός ανήκει σε γυναίκα, καθώς δίπλα του βρέθηκαν ίχνη γυναικείου παπουτσιού, ενώ αρκετοί σε άτομα ηλικίας περίπου 20 ετών.

Οι έρευνα στην περιοχή, που εκείνη την περίοδο αποτελούσε γνωστό τόπο εκτελέσεων, θα συνεχιστεί προκειμένου να εντοπιστούν ενδεχομένως και άλλα παρόμοια ευρήματα, ενώ ταυτόχρονα προχωρά και η διαδικασία ταυτοποίησής των σκελετών μέσω της παροχής δείγματος dna από συγγενείς των εκτελεσθέντων.

Τεύχος 683 (Μάιος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>