Ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας υπήρξε το αποτέλεσμα της πολιτικής επιλογής του ΚΚΕ. Μία σειρά παράγοντες ώθησαν την ηγεσία του προς τα εκεί. Από αυτούς, κρισιμότερος υπήρξε ο ρόλος των Λαϊκών Δημοκρατιών. Επισήμως ιδρύθηκε στις 28 Οκτωβρίου 1946. Στην πραγματικότητα, η ημερομηνία αξιοποιήθηκε προκειμένου να αποτυπώσει τη σχέση αυτού του αντάρτικου με εκείνου της Κατοχής. Υπό την οπτική γωνία του ΚΚΕ, ο αγώνας των ετών 1946-1949 υπήρξε η συνεπής συνέχεια των όσων προηγήθηκαν κατά τα χρόνια 1943-1945.

Τον Σεπτέμβριο του 1947 σχηματίστηκε κυβέρνηση συνεργασίας του Λαϊκού Κόμματος και του Κόμματος Φιλελευθέρων. Την πρωθυπουργία ανέλαβε ο φιλελεύθερος πολιτικός Θεμιστοκλής Σοφούλης. Η νέα κυβέρνηση αποτέλεσε την πρώτη σημαντική συνέπεια της ανάμιξης των ΗΠΑ στις ελληνικές πολιτικές εξελίξεις, μετά την αναγγελία του δόγματος Τρούμαν και του Σχεδίου Μάρσαλ.

Η κυβέρνηση ξεκίνησε τη θητεία της υποσχόμενη αμνηστία σε όσους θα παρέδιδαν τα όπλα τους εντός ενός μηνός. Την ίδια στιγμή απολύθηκαν χιλιάδες αριστεροί κρατούμενοι, ενώ ανεστάλησαν οι εις θάνατον καταδικαστικές αποφάσεις των στρατοδικείων. Οι προσπάθειες αυτές της κυβέρνησης Σοφούλη, όπως και οι προηγούμενες των κυβερνήσεων Τσαλδάρη και Μάξιμου, δεν βρήκαν ανταπόκριση από την ηγεσία του ΚΚΕ, που αισιοδοξούσε ακόμα για την έκβαση του πολέμου.

Όλες οι προσπάθειες ωστόσο του ΔΣΕ μέσα στο 1947 να πετύχει μια σημαντική στρατιωτική νίκη και να καταλάβει μια πόλη ή έστω κωμόπολη της Βόρειας Ελλάδας κατέληξαν σε αποτυχία.

Στις 28 Μαΐου 1947, δύναμη περίπου 800 ανταρτών του ΔΣΕ κατέλαβε την Φλώρινα για λίγες ώρες, αλλά στη συνέχεια αναγκάστηκε να την εγκαταλείψει έπειτα από επίθεση του εθνικού στρατού. Στις 25 Ιουλίου η επίθεση 4.000 ανταρτών εναντίον των Γρεβενών απέτυχε. Στις 18 Οκτωβρίου του 1947 ο ΔΣΕ επιτέθηκε στο Μέτσοβο. Οι αντάρτες κατόρθωσαν αρχικά να ελέγξουν την κωμόπολη, αλλά έπειτα από δύο εβδομάδες μαχών αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν.

Η χρονιά έκλεισε με την απόπειρα κατάληψης της πόλης της Κόνιτσας, που είχε μεγάλη πολιτική σημασία για το ΚΚΕ, καθώς στόχευε να την ανακηρύξει έδρα της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης. Εκτός της πολιτικής σημασίας, η μάχη της Κόνιτσας ήταν η πρώτη επιχείρηση εφαρμογής τακτικού πολέμου από τον ΔΣΕ. Έλαβαν μέρος περί τις 12.000 άνδρες και από τα δύο στρατόπεδα. Οι συγκρούσεις, που ξεκίνησαν στις 25 Δεκεμβρίου του 1947, έληξαν οριστικά στις 6 Ιανουαρίου του 1948. Οι αντάρτες υπέστησαν μία ταπεινωτική ήττα, αλλά ο εμφύλιος είχε ακόμα δρόμο μπροστά του.

Η μάχη της Κόνιτσας υπήρξε μία από τις σοβαρότερες τακτικές επιχειρήσεις που διεξήγαγε ο ΔΣΕ κατά τη διάρκεια του τριετούς εμφυλίου. Οι μαχητές του επέδειξαν μαχητικό πνεύμα, υψηλό ηθικό, είχαν την πρωτοβουλία, τα έδωσαν όλα για την τελική επικράτηση. Παρ’ όλα αυτά, η νίκη ήταν υπέρ του εθνικού στρατού και αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες νίκες του στον εμφύλιο. Η νίκη ήταν σημαντική γιατί ήταν από τις ελάχιστες φορές που ο εθνικός στρατός βρέθηκε σε άμυνα, με τον επιτιθέμενο να έχει το στρατηγικό και αριθμητικό πλεονέκτημα.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 677 (Νοέμβριος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>