Keith Schoppa

Mια σύντομη ιστορία του 20ού αιώνα

Μετάφραση: Μενέλαος Αστερίου

εκδ. Ψυχογιός, 2023, σελ.: 2023, σελ.: 328, τιμή: 18,80 €

Μέχρι το 1900 κανένας αιώνας στην Ιστορία δεν είχε γνωρίσει τον συνεχώς επιταχυνόμενο ρυθμό και την έκταση της αλλαγής του 20ού αιώνα. Οι επαναστατικές ανα­καλύψεις, οι τεχνολογικές επινοήσεις, οι πολιτικές ανακα­τατάξεις και οι επιστημονικές πρόοδοι επέφεραν ριζικές αλ­λαγές σε όλες σχεδόν τις πλευρές της ζωής. Το έτος 1900 ήταν πολύ διαφορετικό από το 2000. Το 1900 δεν υπήρχαν αντιβιοτικά, ελάχιστα σπίτια είχαν ηλεκτρικό ρεύμα, δεν υπήρχαν αεροπλάνα και τα αυτοκίνητα ήταν πολύ λίγα, το παγκόσμιο προσδόκιμο ζωής ήταν περίπου 31 χρόνια και το παγκόσμιο ποσοστό του αλφαβητισμού ήταν κάτω από το 30 τοις εκατό. Αντιθέτως, το 2000 το παγκόσμιο προσδόκι­μο ζωής είχε ανέλθει σε 66,4 χρόνια, ενώ σε μερικές χώρες ήταν πάνω από 80 χρόνια, και το παγκόσμιο ποσοστό αλφα­βητισμού είχε φτάσει στο 81,9 τοις εκατό.

Η ταχεία εκβιομηχάνιση στη δυτική και στην κεντρι­κή Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες προκάλεσε στους λαούς τους τα πρώτα χρόνια του αιώνα ενθουσιασμό για την επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση, αλλά και φόβο για τη νέα αχαρτογράφητη πραγματικότητα στην οποία οδηγούνταν. Κάποιοι φοβούνταν κυρίως ότι οι νέες τεχνολο­γικές δυνάμεις μπορεί να άλλαζαν τον τρόπο ζωής και τις αντιλήψεις των ανθρώπων. Όσον αφορά τις μάζες, οι πιο άμεσα χρήσι­μες επινοήσεις ήταν ο ασύρματος, ο κινηματογράφος, το γραμμόφωνο και η μηχανή εσωτερικής καύσης. Όμως οι πιο σημαντικές μακροπρόθεσμα επιστημονικές ανακαλύψεις της περιόδου είχαν αντίκτυπο μόλις στα μέσα του αιώνα.

Σημαντική ταυτότητα του 20ού αιώνα ήταν το έθνος-κράτος, δηλαδή η πολιτική, κοινωνική και πολιτισμι­κή μονάδα μέσω της οποίας οι άνθρωποι έβλεπαν και κατα­νοούσαν τον ρόλο τους στην κοινωνία και στον κόσμο, κα­θώς και η εδαφική μονάδα την οποία θεωρούσαν την πατρί­δα τους. Τα έθνη-κράτη δεν ήταν πάντα η καθιερωμένη εδα­φική-πολιτική μονάδα. Τον 19ο και τον 20ό αιώνα το έθνος-κράτος εμφανίστηκε ως η βασική πολιτι­κή-γεωγραφική μονάδα με τη δημιουργία εθνών-κρατών σε όλη την υδρόγειο. Ο εθνικισμός, όπως και οι τοπικές βάσεις της εξουσίας, ήταν επίσης δυνητικά αρνητική δύναμη. Συχνά τα έθνη προκαλούσαν διεθνείς εντάσεις και φόβους και ήταν οι κύριοι υποκινητές πολέμων και οι κύριες εμπόλεμες δυνά­μεις.

Η άλλη εδαφική «μονάδα» που ευδοκιμούσε όλο και πε­ρισσότερο ήταν η παγκόσμια. Η παγκοσμιοποίηση αναπτύ­χθηκε υπό τις αυτοκρατορίες της δυτικής Ευρώπης τον 17ο και τον 18ο αιώνα και στο πλαίσιο του διευρυνόμενου παγκόσμιου δικτύου εμπορίου και ανταλλαγών τον 19ο αιώνα. Εν μέρει λό­γω της αύξησης του αλφαβητισμού και εν μέρει λόγω των επα­ναστάσεων στις επικοινωνίες και στις μεταφορές, οι άνθρωποι απέκτησαν μεγαλύτερη επίγνωση του πλαισίου της ζωής τους.

Ο Κηθ Ρ. Σόπα –ομότιμος καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Λογιόλα του Μέριλαντ– καταγράφει με πλούσια χρονολογική αφήγηση τις σημαντικότερες εξελίξεις αυτού του αιώνα, από την κατάρρευση των αυτοκρατοριών ως την ανάδυση των αποαποικιοποιημένων εθνικών κρατών, από την άνοδο της παγκοσμιοποίησης ως την αυγή της ψηφιακής εποχής. Μέσα από την καταγραφή των γεγονότων προσφέρει μια γλαφυρή ιστορική περιήγηση, καλύπτοντας αρκετά διεξοδικά την περίοδο.

Τεύχος 676 (Οκτώβριος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>