Paul Cartledge

Θήβα. Η ξεχασμένη πόλη της αρχαίας Ελλάδας

Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας

εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2024, σελ.: 336, τιμή: 29,90 €

Θήβα, πόλη του μύθου, πόλη της Ιστορίας.  Κατοικημένη σχεδόν συνεχώς επί πέντε χιλιετίες και κάποια στιγμή η ισχυρότερη πόλη της Ελλάδας η Θήβα, ένα από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα του αρχαιοελληνικού κόσμου επισκιάζεται συχνά από τις δύο γνωστότερες αντιπάλους της: την Αθήνα και την Σπάρτη. Μεταξύ άλλων οι αρχαίοι Θηβαίοι ήταν αποδέκτες ύβρεων και εθνοπολιτικών αστείων από τους άλλους Έλληνες, ιδιαίτερα από τους Αθηναίους οι οποίοι τους αποκαλούσαν «βοιωτικά γουρούνια».

Από την εποχή του Ομήρου, η Θήβα ήταν πλούσια πηγή μύθων: παραδοσιακών, καταγωγικών μύθων, πολιτισμικής ανάπτυξης, προόδου και οπισθοδρόμησης, καθώς και ψυχολογικής και ηθικής ενόρασης για την ανθρώπινη συνθήκη. Ωστόσο η Ιστορία της πόλης και μάλιστα η προϊστορία και πρωτοϊστορία της είναι εξίσου πλούσια με τις μυθικές ρίζες της. Σημαντικό οχυρό στην προϊστορική Ύστερη Μυκηναϊκή Περίοδο, η Θήβα εμφανίστηκε στο φως της Ιστορίας αιώνες αργότερα, στον Ηρόδοτο, ως μία από τις δύο αντιμαχόμενες δυνάμεις, μαζί με τον Ορχομενό της Βοιωτίας, της εθνογεωγραφικής περιοχής της. Κάποιες φορές συμμαχώντας με τη Σπάρτη και την Αθήνα και κάποιες πολεμώντας εναντίον τους, η πορεία της ως μέλους του κρίσιμου τριγώνου της Ελλάδας καθορίστηκε από τα τέλη του 6ου αιώνα π. Χ. Από την υποστήριξή της στους Πέρσες εισβολείς, μέχρι την ήττα της από τη δημοκρατική Αθήνα του Περικλή, τη συμμαχία της με τη Σπάρτη και τον θρίαμβό της επί της Αθήνας, όταν έγινε για μια δεκαετία η μόνη μεγαλύτερη δύναμη και εξουσιαστής της ηπειρωτικής Ελλάδας, μέχρι την ολοκληρωτική καταστροφή της από τον Μέγα Αλέξανδρο, η Ιστορία της ήταν πολυτάραχη και βίαιη.

Η ταραχώδης διαδρομή της μεταξύ ολιγαρχίας και δημοκρατίας, η επιλογή της αντιπαράθεσής της στον εκάστοτε ηγεμόνα του ελληνικού κόσμου, η σύντομη λάμψη της επικράτησής της επί των Σπαρτιατών τον 4ο αιώνα π.Χ., η εξέγερσή της κατά του Μεγάλου Αλεξάνδρου και η καταστροφή της από τους Μακεδόνες το 335 π.Χ. συνέβαλαν στο να καλυφθούν τα χνάρια της από τον χρόνο και η ίδια να καταστεί η «ξεχασμένη πόλη της αρχαίας Ελλάδας».

Ο Πολ Κάρτλετζ –ομότιμος καθηγητής Ελληνικού Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ–, στο βιβλίο του συγκεντρώνει πλήθος πηγών, γραπτών και αρχαιολογικών, τη μαρτυρία των θραυσμάτων του παρελθόντος και τις πληροφορίες των επών, των ποιητών και των ιστορικών προκειμένου να ανασυστήσει την κοινωνία και τον πολιτισμό της. Από τον θηβαϊκό μυθολογικό κύκλο και τον Πίνδαρο έως τον Επαμεινώνδα και τον Πελοπίδα, η θρησκεία, η πολιτική, η κουλτούρα και οι προσωπικότητες που σημάδεψαν την πόλη παρουσιάζονται σε μια συναρπαστική αφήγηση ανόδου και πτώσης, μεγαλείου και τραγωδίας.

Ανασυνθέτει με δεξιοτεχνία την εικόνα μιας άλλης εκδοχής της ελληνικής αρχαιότητας με τις φωτεινές και τις σκοτεινές στιγμές της, τους θριάμβους και τις αποτυχίες της, όμοιας και ταυτόχρονα διαφορετικής από εκείνες που μας είναι οικείες. Ξαναζωντανεύει την αρχαία πόλη της Θήβας και αποδεικνύει ότι δεν είναι απλώς μια πόλη ιδιαίτερα γνωστή, αλλά στην πραγματικότητα, κεντρική στην κατανόηση των επιτευγμάτων των αρχαίων Ελλήνων, πολιτικά και πολιτισμικά.

Τεύχος 671 (Μάιος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>