Οι εκλογές του Οκτωβρίου του 1961 επιβεβαίωσαν σε σημαντικό βαθμό ότι δυνάμεις με ισχυρά ερείσματα σε φορείς εξουσίας ήταν σε θέση να παρέμβουν προκειμένου να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των εκλογέων. Λίγες μέρες μετά τις εκλογές το ερώτημα που όφειλε πλέον να απαντηθεί από τη νεοπαγή Ένωση Κέντρου αφορούσε τη στάση που θα τηρούσε έναντι αυτής της πραγματικότητας και το κατά πόσον η τακτική της θα μπορούσε παράλληλα να εξυπηρετήσει τη σφυρηλάτηση της ενότητας του πολύπαθου χώρου ανάμεσα στην Αριστερά και στη Δεξιά.

Για τα στελέχη της Ένωσης Κέντρου η απομάκρυνση της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή από την εξουσία έμοιαζε μονόδρομος και, στο πλαίσιο αυτό, η ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης εκμεταλλεύθηκε την κρίση στις σχέσεις πρωθυπουργού-Ανακτόρων.

Οι εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 1963 και η ανάθεση της πρωθυπουργίας στον Γεώργιο Παπανδρέου επανέφεραν το Κέντρο στην εξουσία, έντεκα χρόνια μετά τη συντριπτική νίκη του στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου το 1952. Η Ένωση Κέντρου καλούνταν να καλύψει το κρίσιμο πεδίο μεταξύ της δημοκρατικής Δεξιάς και της άκρας Αριστεράς· με άλλα λόγια, να αναδυθεί ως δύναμη της κεντροαριστεράς.

Η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Παπανδρέου τον Νοέμβριο του 1963 ήταν ανακούφιση για τον χώρο. Αλλά η Ένωση Κέντρου δεν διέθετε αυτοδύναμη πλειοψηφία, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν εσωκομματικές διαμάχες. Ο Παπανδρέου ήταν υποχρεωμένος να οδηγήσει εκ νέου τη χώρα σε εκλογές για να προστατέψει τη θέση του έναντι του ενδοπαραταξιακού αντιπάλου του. Για μία ακόμη φορά το μείζον πρόβλημα του κόμματος ήταν εσωτερικό.

Τη διεξαγωγή των εκλογών ανέλαβε υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον τραπεζίτη Ιωάννη Παρασκευόπουλο. Η προεκλογική εκστρατεία και η διαδικασία της ψηφοφορίας εξελίχθηκαν ομαλά για τα ελληνικά πολιτικά ήθη και το αποτέλεσμα, που μπορεί να παρομοιαστεί με παλιρροϊκό κύμα, δεν ήταν δυνατόν να αμφισβητηθεί. Η Ένωση Κέντρου κέρδισε ψήφους τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά της. Συνεπώς το Κέντρο είχε επιτύχει να κερδίσει ψήφους της Αριστεράς ακόμη και στις περιφέρειες όπου η εκλογή ήταν ανταγωνιστική.

Συνοπτικά, το εκλογικό αποτέλεσμα του Φεβρουαρίου του 1964, προεκτείνοντας αυτό του Νοεμβρίου του 1963, είχε αναδείξει μια μεγάλη πλειοψηφία, η οποία υποστήριζε την ενεργό κρατική παρέμβαση προς μια ευρεία πολιτική αναδιανομής εισοδημάτων, χωρίς πάντως να αμφισβητεί επί της αρχής το πρότυπο της οικονομίας της αγοράς.

Οι εκλογές του Φεβρουαρίου του 1964 θα έφερναν ακόμη στο πολιτικό προσκήνιο τον Ανδρέα Παπανδρέου, γιο του Γεωργίου, ο οποίος θα αποκτούσε ιδία βάση ισχύος και θα συντελούσε στην ανάδυση μιας ριζοσπαστικής κεντροαριστεράς εντός της Ένωσης Κέντρου, η οποία θα ανησυχούσε το στέμμα, τον αμερικανικό παράγοντα, τη συντηρητική αντιπολίτευση, τον στρατό, καθώς και μια συντηρητική-φιλελεύθερη μερίδα εντός της Ένωσης Κέντρου. Τέλος, στις 6 Μαρτίου 1964, λίγο μετά τις εκλογές, απεβίωσε ο βασιλιάς Παύλος και τον διαδέχθηκε ο Κωνσταντίνος. Η ανάρρησή του στον θρόνο συνέπιπτε με την εναλλαγή των κοινοβουλευτικών πλειοψηφιών και την έλευση της κεντρώας παράταξης στην εξουσία ύστερα από έντεκα χρόνια.

Το γεγονός ότι η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου και η κοινοβουλευτική πλειοψηφία της ήταν ανομοιογενής και ασταθής, υποκείμενη σε ποικίλες και αντιφατικές πιέσεις, οδήγησε στις τρεις κυβερνήσεις αποστασίας του 1965.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 670 (Απρίλιος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>