Στυλιανός (Στέλιος) Περράκης

Η απίθανη ηρωίδα
Η Λέλα Καραγιάννη και οι Βρετανικές μυστικές υπηρεσίες στην Ελλάδα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου

εκδ. Επίκεντρο, 2022, σελ.: 400, τιμή, 19,00 €

Παρ’ όλο που η δεκαετία του 1940 έχει απασχολήσει πλήθος ιστορικών και έχει γίνει θέμα σε αμέτρητες μελέτες και διαμάχες, μερικά στοιχεία της περιόδου παραμένουν αντιφατικά και αμφιλεγόμενα. Οι περισσότερες ιστορικές μελέτες ασχολούνται κυρίως με την ένοπλη αντίσταση, της οποίας τα πρώτα ανταρτικά σώματα εμφανίστηκαν στα μέσα του 1942. Μεταξύ των αντιστασιακών σωμάτων την προσοχή των ιστορικών τράβηξαν κυρίως ο ΕΛΑΣ, ο ΕΔΕΣ και το ΕΑΜ.

Η Λέλα Καραγιάννη ήταν δημοκρατικών πεποιθήσεων και συνδεόταν με τον ΕΔΕΣ, σύζυγος ενός επιτυχημένου επιχειρηματία που εμπορευόταν φαρμακευτικά και καλλυντικά προϊόντα, και μητέρα επτά παιδιών ηλικίας από 4 μέχρι 24 το 1941, δημιούργησε μια αντιστασιακή οργάνωση που ονόμασε «Μπουμπουλίνα», από την κατ’ ευθείαν πρόγονό της ηρωίδα του 1821. Η προσωπική συμμετοχή της, άρχισε από τις πρώτες ημέρες της κατοχής, όταν βοήθησε ένα Βρετανό στρατιώτη που είδε να παραπαίει έξω από το σπίτι της. Σύντομα άρχιζε να φροντίζει δραπέτες και φυγάδες στους οποίους έβρισκε κρησφύγετα σε διάφορα σπίτια και σε ένα γυναικείο μοναστήρι. Παράλληλα, η οργάνωση «Μπουμπουλίνα» απέκτησε διασυνδέσεις με ομάδες κατασκοπείας και σαμποτάζ που λειτουργούσαν ως προεκτάσεις των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών. Για να βοηθήσει τις ομάδες αυτές έστελνε τους πράκτορές της να διεισδύσουν στις γερμανικές υπηρεσίες αντικατασκοπείας, αποτελώντας η ίδια έναν σημαντικό κόμβο στο δίκτυο που προμήθευε τους αντιστασιακούς με συσκευές ασυρμάτων και με υλικά για σαμποτάζ, και βοηθούσε τους ίδιους να διαφεύγουν σε απελευθερωμένες περιοχές ή εκτός Ελλάδας όταν βρίσκονταν σε κίνδυνο.

Η τελευταία αντιστασιακή δραστηριότητα της Καραγιάννη ήταν μια επιχείρηση που της είχε ανατεθεί από άγνωστες διασυνδέσεις των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών, που δεν είχε σχεδιαστεί, ούτε εφαρμοστεί καλά, με αποτέλεσμα να καταλήξει σε τραγωδία. Μετά από σκληρές ανακρίσεις, στις οποίες αρνήθηκε να καταδώσεις τους συνεργάτες της, εκτελέστηκε με 58 άλλους κρατούμενους στις 8 Σεπτεμβρίου του 1944, λίγες βδομάδες πριν την Απελευθέρωση.

Ο Στυλιανός (Στέλιος) Περράκης παρουσιάζει την Ιστορία της Καραγιάννη σε διάφορες κατοχικές και αντιστασιακές δραστηριότητες, στις οποίες είχε άμεση ή έμμεση συμμετοχή. Σε ξεχωριστά κεφάλαια περιγράφονται η άνοδος του ΕΑΜ, μερικές εντυπωσιακές αποδράσεις στρατιωτών από γερμανικά στρατόπεδα κρατουμένων και στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως η ανατίναξη του Γοργοπόταμου και οι αποτυχημένες απόπειρες να αχρηστευθεί με σαμποτάζ η διώρυγα της Κορίνθου. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις οργανώσεις «Απόλλων» και «Προμηθέας Ι και ΙΙ», με τις οποίες η Καραγιάννη είχε ιδιαίτερες διασυνδέσεις, καθώς επίσης και στην πράκτορα της SOE με το ψευδώνυμο «Οδυσσέας», του οποίου τις περιπέτειες και την αξιοπιστία περιγράφει ο Περράκης με αρκετές επιφυλάξεις. Το βιβλίο του Περράκη συμβάλλει επίσης ιδιαίτερα στην Ιστορία της κατοχικής Ελλάδας που αφορά την καταστροφή της ισραηλιτικής κοινότητας.

Ο Περράκης, μετά από σχολαστική έρευνα σε αρχειακές συλλογές, συνεντεύξεις με πρόσωπα που είχαν άμεση επαφή με το θέμα του, προσφέρει με μια καλά οργανωμένη αφήγηση ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, ευχάριστο ακόμα και από ένα κοινό που δεν είναι εξοικειωμένο με την Ιστορία της περιόδου.

Τεύχος 657 (Μάρτιος 2023)

Δείτε Περισσότερα >>