Tony Spawforth

Η ιστορία της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης

Μετάφραση: Κατερίνα Σέρβη
εκδ. Πατάκη, 2022, σελ.: 472, τιμή: 27,00 €

Επί αιώνες, ακόμα και όταν ο χριστιανισμός είχε πλέον εδραιωθεί για τα καλά, οι αρχαίοι Έλληνες, ο τρόπος ζωής και οι πολιτιστικές τους παραδόσεις έβρισκαν άσυλο πίσω από τους οπλισμένους λεγεωνάριους που φρουρούσαν τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Χάρη στους Ρωμαίους, ένα σωρό κομμάτια του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού επιβίωσαν μέχρι τα μεσαιωνικά χρόνια. Κάποια έφτασαν μέχρι την εποχή μας.

Οι Ρωμαίοι κατέκτησαν μεγάλο μέρος του ελληνόφωνου κόσμου κατά τους δύο τελευταίους προχριστιανικούς αιώνες. Κατά τη διαδικασία αυτή, ήρθαν σε επαφή με τη γενέτειρα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Αφομοίωσαν, ιδιοποιήθηκαν και προσάρμοσαν αυτά που βρήκαν. Οι Ρωμαίοι ήταν αυτοί που συνέβαλαν τα μέγιστα για να μετατραπεί ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός σε έναν αρχαίο «υπερπολιτισμό». Χωρίς την καθοριστική έλξη που άσκησε στους Ρωμαίους κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, η πολιτιστική κληρονομιά των Ελλήνων ούτε θα είχε διατηρηθεί ούτε θα είχε καλλιεργηθεί σε αυτή την έκταση.

Στον μεσαιωνικό κόσμο δεν έπαψε ποτέ να υφίσταται η σύνδεση με την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη. Ο κόπος που κατέβαλαν γραφείς και λόγιοι καθώς και τα αντίγραφα και οι μεταφράσεις τους διέσωσαν ένα μέρος τουλάχιστον από τα ευάλωτα γραπτά των αρχαίων Ελλήνων και των Ρωμαίων. Στη Δύση, το επίτευγμα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις μοναστικές κοινότητες των βασιλείων που διαδέχθηκαν τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Για τους ελληνόφωνους «Ρωμαίους» της μεσαιωνικής Κωνσταντινούπολης, οι συγγραφείς της ελληνικής κλασσικής αρχαιότητας παρέμεναν στον πυρήνα της ανώτερης εκπαίδευσης, μέχρι και την Άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς Τούρκους (1453). Έτσι, επιβίωσαν και βρήκαν τον δρόμο για την Ιταλία της Αναγέννησης με τη μορφή χειρογράφων κρυμμένων στις αποσκευές  των Βυζαντινών προσφύγων. Μ’ αυτόν τον τρόπο κορυφαίες πνευματικές μορφές, όπως ο Όμηρος, ο Αριστοφάνης, ο Θουκυδίδης, ο Ευριπίδης και ο Πλάτωνας κατάφεραν να διασωθούν προς όφελος του κόσμου σήμερα.
Ο Τόνι Σπάουφορθ –ομότιμος καθηγητής αρχαίας Ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ–, μετατρέπει ένα τεράστιο όγκο πληροφοριών σε ένα εύληπτο χρονικό που βοηθά τον αναγνώστη να κατανοήσει όχι μόνο την αρχαία κοινωνία, αλλά και τους ύστερους αιώνες της αρχαιότητας, τότε που νέα και φαινομενικά ασταμάτητη δύναμη, η Ρώμη, αφομοίωσε και διαιώνισε την πολιτιστική κληρονομιά της κλασικής Ελλάδας.

Η ιστορική αφήγηση του ξετυλίγεται εν πολλοίς σε χρονολογική σειρά και αναφέρεται στις απαρχές και την εξέλιξη δύο αρχαίων και αλληλοεπικαλυπτόμενων κοινωνιών, της ελληνικής και της ρωμαϊκής, αυτών που μας χάρισαν τον «κλασσικό πολιτισμό».  Μπορούμε να πούμε ότι απευθύνεται σε αναγνώστες με ιστορικά ενδιαφέροντα για το συγκεκριμένο θέμα, που διαθέτουν ωστόσο περιορισμένες ή και ακόμα και ελάχιστες γνώσεις στους τομείς της κλασικής λογοτεχνίας και της αρχαίας Ιστορίας. Ο Τόνι Σπάουφορθ προσφέρει στον αναγνώστη ένα επικαιροποιημένο ιστορικό πλαίσιο για τις πολιτιστικές δημιουργίες της κλασικής αρχαιότητας, από τα έργα τέχνης, το θέατρο και τον λεγόμενο πρώτο υπολογιστή από την πλευρά των Ελλήνων, έως τις επαύλεις και τις πόλεις της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που τα κατάλοιπά τους μιλούν για μια ποιότητα καθημερινής ζωής την οποία θαυμάζουμε ακόμα και σήμερα.

Τεύχος 656 (Φεβρουάριος 2023)

Δείτε Περισσότερα >>