Paul Greveillac
Κόκκινες ψυχές

Μετάφραση: Στέλα Ζουμπουλάκη, εκδ. Πόλις, 2021, σελ.: 508, τιμή: 20,00 €

Οι εκδόσεις Πόλις ένα χρόνο μετά την έκδοση του ιστορικού και πολιτικού μυθιστορήματος του Πολ Γκρεβεγιάκ Αφέντες και δούλοι για την Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα, για την ελευθερία της τέχνης και τον ολοκληρωτισμό, εξέδωσαν το βραβευμένο  μυθιστόρημα του Πωλ Γκρεβεγιάκ Κόκκινες ψυχές.

Στο πρώτο μυθιστόρημα του ο Γκρεβεγιάκ, με χιούμορ, και παιγνιώδη ζωντάνια, προσφέρει, μέσα από την καθημερινότητα δυο νέων ανθρώπων, μια μεγάλη τοιχογραφία της καθημερινής ζωής στη Μόσχα, από τον θάνατο του Στάλιν ως την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Ένα διάστημα 40 ετών στη Μόσχα του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Δύο νέοι άνθρωποι, ο Ρώσος Βλαντιμίρ Κουτούτσκοφ και ο Ουκρανός Πάβελ Γκολτσένκο γνωρίζονται τυχαία και η φιλία τους δένει τις ζωές τους, γίνεται καταλύτης εξελίξεων και ανυψώνει την ηθική υπόσταση της ανθρώπινης αυτής σχέσης,  της ανιδιοτελούς αγάπης και θυσίας. Ο Κουτούτσκοφ εργάζεται στην Γκλαβλίτ, το επίσημο όργανο λογοκρισίας στην ΕΣΣΔ. Εκεί αποφασίζεται ποιοι συγγραφείς θα μεταφραστούν στα ρώσικα και ποιες περικοπές θα γίνουν στο έργο τους ώστε να διαμορφωθεί σύμφωνα με τις επιταγές και υποδείξεις του Κόμματος. Εκεί επίσης λογοκρίνονται ο ρωσικός τύπος και οι Ρώσοι λογοτέχνες.

Ο Πάβελ Γκολτσένκο εργάζεται στην Γκουριόν, την Κρατική Επιτροπή Κινηματογράφου, όπου γίνονται οι προβολές για τους αξιωματούχους του Κόμματος.  Κύριο έργο της όμως είναι να λογοκρίνει και να εγκρίνει κινηματογραφικές ταινίες. Στο μικροσκόπιο τους βρίσκονται συγγραφείς όπως οι Παστερνάκ, Μπουλγκάκοφ, Αχμάτοβα, Σολζενίτσιν και σκηνοθέτες όπως ο Ταρκόφσκι και η Σέπτικο.

Οι δύο αυτοί κεντρικοί ήρωες τους μυθιστορήματος αντιπροσωπεύουν τους δύο κυρίους φορείς λογοκρισίας έργων λογοτεχνία και σκηνοθετών. Τον τρόπο που διαμορφώνουν και κατευθύνουν τις απόψεις και την συνείδηση των πολιτών. Ο Γκρεβεγιάκ μας βάζει να ζήσουμε πλάι σε αυτούς τους ανθρώπους, η ζωή των οποίων, στο σοβιετικό καθεστώς, γίνεται ένα με την αποτυχία ενός ονείρου, χωρίς όμως, ούτε για μία στιγμή, να υπαινιχθεί ότι δεν άξιζε να τη βιώσει κανείς. Μένοντας όσο πιο κοντά γίνεται στις ελπίδες τους, τους συμβιβασμούς τους, ή τις απόπειρές τους για παθητική αντίσταση, διασώζει τις γκρίζες ζωές αυτών των «κόκκινων ψυχών». Παρακολουθώντας τη ζωή και τη δράση τους,  ζούμε μαζί τους τις εξελίξεις και τις ζυμώσεις από την προσπάθεια αποσταλινοποίησης έως την ανανέωση της περεστρόικα. Βλέπουμε πώς λειτουργούσε ο κομμουνισμός στην ΕΣΣΔ σε όλα τα επίπεδα ζωής των πολιτών,  τον τρόπο που επηρεάζονται οι σχέσεις,  πώς δρα η Κα Γκε Μπε, πώς γεννάται ο αντίλογος, η αντίσταση, οι προσπάθειες αντίδρασης στην λογοκρισία.

Ο Γκρεβεγιάκ έχει πραγματοποιήσει ενδελεχή ιστορική-πολιτιστική έρευνα, και τούτο είναι κάτι παραπάνω από φανερό. Χωρίς αυτή δεν θα είχε τη δυνατότητα να μας οδηγήσει στο μεδούλι της Ιστορίας, τηρώντας στο ακέραιο τη σύμβαση με τον αναγνώστη. Οι Κόκκινες ψυχές είναι ένα μυθιστόρημα-φόρος τιμής στους πιο ανεξάρτητους Σοβιετικούς καλλιτέχνες, τους «διαφωνούντες» και τα αριστουργήματα που μας παρέδωσαν. Αλλά είναι και μια ωδή στη φιλία: τη φιλία που ενώνει, μέσα από τις δοκιμασίες και τον χρόνο.

Τεύχος 645 (Μάρτιος 2022)

Δείτε Περισσότερα >>