Ece Temelkuran
Πώς χάνεται μια πατρίδα
Τα 7 βήματα από τη δημοκρατία στη δικτατορία

Μετάφραση: Νίκος Ρούσσος

εκδ. Διόπτρα, 2020, σελ.: 248, τιμή: 14,40 €

Στην εποχή μας, σχεδόν ο μισός κόσμος ζει υπό την εξουσία πολιτικών ηγετών που θυμίζουν νονούς, και τους οποίους πολλοί στηρίζουν ειλικρινά και τους ψηφίζουν, όπως συμβαίνει σε κάθε γειτονιά που έχει απολέσει κάθε ελπίδα να βρει το δίκιο της απέναντι σε ένα ετοιμόρροπο κατεστημένο. Οι ηγέτες αυτοί είναι «οι δικοί τους άνθρωποι», που παρέχουν κάποια στρεβλή αίσθηση δικαίου, με αποτέλεσμα η γειτονιά να υπακούει αναντίρρητα τους κανόνες τους. Γι’ αυτό και όλα τα πολυτελή παλάτια, όλα τα κρούσματα νεποτισμού, όλη η βαναυσότητα. Για τις λαϊκές μάζες αυτού του είδους οι ηγέτες είναι «ο δικός μας στην πρωτεύουσα», κι αν τους ρωτήσεις θα πουν ότι δεν είναι πιο βάναυσοι από άλλους ηγέτες, εκείνους που παρουσιάζουν εαυτούς ως σοβαρούς και υπεύθυνους πολιτικούς άνδρες, αλλά όλοι στην πραγματικότητα φέρονται σαν μαφιόζοι. Για πολλούς, αυτοί οι νέοι ισχυροί άντρες είναι οι δικοί τους Μάικλ Κορλεόνε, οι οποίοι θα κάνουν ό,τι πρέπει για να επιβιώσουν σε ένα διεφθαρμένο κόσμο. Έτσι, όλο και μεγαλύτερα τμήματα των μαζών εκλιπαρούν στο τέλος να γίνουν πειθήνιοι υπήκοοι ενός παλατιού, ενός τυράννου, ενός νονού.

Είναι δίχως άλλο πολύ λυπηρό που η πιο ορατή κληρονομιά που παραδίδει η γενιά μας μέσα από τα συντρίμμια του 20ού αιώνα είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν, η Μαρί Λεπέν και ο Ταγίπ Ερντογάν ως υποδείγματα ηγεσίας, πολιτικοί που δημιουργούν χιλιάδες ανθρώπους οι οποίοι λένε «Αυτή δεν είναι η πατρίδα μου» και κάποιοι είναι ικανοί να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, άλλοι όχι. Και ο υπόλοιπος κόσμος συνεχίζει να παρακολουθεί ανήμπορος.

Η Ετζέ Τεμελκουράν άκουσε λογικούς ανθρώπους στην Τουρκία να τα λένε όσο ο Ερντογάν έστηνε εκλογές, ξανάχτιζε την οικονομία πάνω στην ευνοιοκρατία και βάφτιζε τρομοκράτες τους πολιτικούς του αντιπάλους. Άκουσε λογικούς ανθρώπους στην Αμερική να τα λένε τη νύχτα που o Τραμπ εκλεγόταν υπό την ιαχή «Χτίσε το τείχος».

Το «Πώς χάνεται μια πατρίδα» είναι μια έκκληση γεμάτη πάθος, μια προειδοποίηση προς όλο τον κόσμο ότι ο λαϊκισμός και ο εθνικισμός διαβρώνουν τα θεμέλια της δημοκρατίας. Η βραβευμένη δημοσιογράφος και συγγραφέας Ετζέ Τεμελκουράν εντοπίζει τις πρώτες προειδοποιητικές ενδείξεις ενός φαινομένου το οποίο εκδηλώνεται σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να προσδιορίσει μια παγκόσμια τάση και να οπλίσει τον αναγνώστη με τα μέσα για να την εκθεμελιώσει.

Προτείνοντας εναλλακτικές, παγκόσμιες απαντήσεις στα πιεστικά πολιτικά ζητήματα της εποχής μας, η Τεμελκουράν διερευνά την ύπουλη ιδέα του “πραγματικού λαού”, τη νηπιοποίηση της γλώσσας και του δημόσιου λόγου, τον τρόπο με τον οποίο το γέλιο μπορεί να αποδειχθεί ψεύτικος φίλος και τους κινδύνους που γεννά η υποτίμηση του αντιπάλου. Πλέκει απομνημονεύματα, ιστορία και οξυδερκή επιχειρήματα σε μια επείγουσα και εύγλωττη υπεράσπιση της δημοκρατίας.

Οι λογικοί δεν μπορούν πια να παρηγορούνται με τη σκέψη ότι «δεν θα μπορούσε να συμβεί εδώ». Συμβαίνει. Και σύντομα μπορεί να είναι πάρα πολύ αργά.

Τεύχος 642 (Δεκέμβριος 2021)

Δείτε Περισσότερα >>