Πέτρος Θ. Πιζάνιας
Η Ελληνική Επανάσταση 1821-1830

εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2021, σελ.: 272, τιμή: 16,00 €

Το 1821 αποτελεί ένα αμιγώς επαναστατικό γεγονός με την πλήρη επιστημονική σημασία του όρου. Δηλαδή μια κοινωνική δύναμη ή περισσότερες συνασπισμένες και πολιτικά οργανωμένες, ανέτρεψαν ένοπλα μια εξουσία και εγκαθίδρυσαν μια νέα, δημιουργημένη από τις ίδιες. Πρόκειται, συνεπώς για μια πολιτική πράξη υψηλής δημιουργίας. Πρόκειται συνεπώς για μια πολιτική πράξη υψηλής δημιουργίας. Το 1821 αποτέλεσε την τέταρτη νεωτερική επανάσταση στον πλανήτη και είχε λαϊκό χαρακτήρα με την έννοια της ευρύτατης συμμετοχής των λαϊκών μαζών. Αποτελεί ένα αμιγώς επαναστατικό γεγονός, με την επιστημονική σημασία του όρου, μια ολοκληρωμένη πράξη ιστορικής και πολιτικής δημιουργίας, χάρη στην οποία οι αγωνιζόμενοι ραγιάδες μετεξελίχθηκαν σε πολίτες του εθνικού τους κράτους.

Λιγότεροι στην αρχή, γρήγορα η πλειονότητα, οι Ελληνίδες και οι Έλληνες στηριζόμενοι στις δικές τους δυνάμεις κατέλυαν την οθωμανική δεσποτεία στους ιστορικούς τόπους τους, χτίζοντας ταυτόχρονα την πολιτική ελευθερία και την ανεξαρτησία τους. Οι ικανοποιητικές επιτυχίες στο πεδίο του πολέμου μεταφράζονταν διαρκώς στο πολιτικό επίπεδο με την προσπάθεια ουσιαστικής ανάπτυξης πολιτικών και κρατικών εθνικών θεσμών νεωτερικού τύπου. Στόχος της Επανάστασης ήταν ο σχηματισμός ενός λαού, ενός έθνους, μιας ενιαίας επικράτειας, ενός ενιαίου κράτους. Δεν απαιτείτο μόνο μια ενιαία πολιτική βούληση για να επιτευχθεί η ελευθερία και η ανεξαρτησία των Ελλήνων, αλλά και ένας ασφαλής ενιαίος χώρος. Αυτοί οι σκοποί είχαν τόσο πυκνή ηθική και ιστορική νομιμοποίηση, σε τόσο υψηλό βαθμό και ένταση, ώστε να προτάσσουν ως μόνες επιλογές την Ελευθερία ή τον Θάνατο. Οι Έλληνες κέρδισαν την ανεξαρτησία τους και μια εθνική επικράτεια στα εδάφη που είχαν επιτύχει να απελευθερώσουν με τις δικές τους δυνάμεις. Έχασαν όμως την Τρίτη κατάκτηση της Επανάστασης, το Λαϊκό πολίτευμα, τη Δημοκρατία. Προσωρινά όμως. Τον δρόμο προς την Μοναρχία τον είχαν στην πραγματικότητα ανοίξει οι ίδιοι, όχι με τον θεσμό του Κυβερνήτη, ίσως ούτε με την επιλογή του Καποδίστρια αλλά με την παραχώρηση όλων των εξουσιών σε αυτόν, γεγονός το οποίο προκάλεσε έντονες πολιτικές και κάποιες μικρές ένοπλες τριβές και τελικά τον θάνατό του.

Με βάση εκτεταμένη αρχειακή έρευνα, στο βιβλίο του Πέτρου Θ. Πιζάνια –ομότιμου καθηγητή Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου–, αναλύονται οι ιστορικές δυναμικές προς την Επανάσταση, ο επαναστατικός πόλεμος και η πολιτική του σημασία, η εγκαθίδρυση της πολιτικής ελευθερίας, της ισότητας και της λαϊκής κυριαρχίας, οι ιδεολογικές συνιστώσες του Αγώνα, η κοινωνική σύνθεση των ηγεσιών και των λαϊκών μαχητών, η στρατηγική που ακολούθησαν οι ελληνικές ηγεσίες έναντι των ευρωπαϊκών δυνάμεων και, αντίστροφα, η μεθοδική αντίδραση του οθωμανικού κράτους και οι απαντήσεις των Ελλήνων. Πρόκειται για επανάσταση με μαζική λαϊκή συμμετοχή η οποία απηχούσε με ένταση την ιδεολογική και γεωπολιτική σημασία της σε όλη την Ευρώπη και τη Μεσόγειο.

Ένθετα αποσπάσματα από κείμενα της εποχής επιτρέπουν στον αναγνώστη να αντιληφθεί ευχερέστερα το πνεύμα των αγωνιστών, απλών ανωνύμων και ηγετών. Το βιβλίο του Π. Θ. Πιζάνια συμβάλει στην ορθολογική και κριτική ιστορική συνείδηση των σημερινών Ελληνίδων και Ελλήνων πολιτών.

Τεύχος 640 (Οκτώβριος 2021)

Δείτε Περισσότερα >>