Ιωάννης Β. Δασκαρόλης
Οι Αργυρώνητοι, Η Γερμανική Προπαγάνδα Στην Ελλάδα Κατά Τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

εκδ. Αλεξάνδρεια, 2021, σελ.: 408, τιμή: 23,30 €

Αντίθετα με την γαλλική και την αγγλική προπαγάνδα στην Ελλάδα κατά την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου για την γερμανική υπήρχε ιστοριογραφικό κενό. Ο Στράτος Ν. Δορδανάς  με το βιβλίο του έρχεται να συνεισφέρει σημαντικά στην έρευνα της συγκεκριμένης περιόδου. Καλός γνώστης της γερμανικής πραγματικότητας, εφόσον έχει εντρυφήσει στον τομέα των διμερών ελληνογερμανικών σχέσεων σε διάφορες χρονικές συγκυρίες, με προεξέχουσα την περίοδο της Κατοχής, γνωρίζει τα μυστικά και τις ιδιαιτερότητες των γερμανικών πρωτογενών πηγών. Το βιβλίο του κατά κύριο λόγο στηρίζεται στα γερμανικά επίσημα αρχεία (Ομοσπονδιακά, Διπλωματικά, Στρατιωτικά). Πρόκειται για ένα υλικό άφθονο, αποκαλυπτικό, αξιόπιστο, με το μεγαλύτερο μέρος του να προσφέρει νέα πρωτότυπα στοιχεία.

Κυρίαρχο πρόσωπο στα γεγονότα της περιόδου αναδεικνύεται ο βαρόνος Σενκ, του οποίου η δράση στην Αθήνα απέκτησε μυθικές διαστάσεις. Άλλες φορές υποτιμούνταν εν συγκρίσει με τα μέσα και τις δυνατότητες της προπαγάνδας την Αντάντ και άλλες υπερτονιζόταν, με σκοπό να εξαρθεί η γερμανική διείσδυση και συνεπακόλουθα αυτή να συνδεθεί ως αίτιο ή αιτιατό με τη γερμανόφιλη πολιτική του βασιλιά Κωνσταντίνου και της γερμανίδας συζύγου του Σοφίας. Ο Σενκ αναμφίβολα ήταν μια πληθωρική προσωπικότητα, ένας Μεφιστοφελής της προπαγανδιστικής τέχνης και της δολοπλοκίας, που συνδύαζε την δουλειά και την απόλαυση. Ο κοσμοπολιτισμός και η ικανότητα της κοινωνικής δικτύωσης του άνοιξαν την πύλη του παλατιού, αλλά την ίδια στιγμή τον απομάκρυναν από την επίσημη γραμμή της πρεσβείας καθιστώντας τον απρόβλεπτο.  Αν σε κάτι συμφωνούσαν φίλοι και εχθροί, ήταν πως αποτελούσε έναν από τους καλύτερους μηχανικούς για τη ρύθμιση της κοινής γνώμης μέσα από την εξαγορά των εφημερίδων και συνειδήσεων.

Στην Ελλάδα του Ελευθερίου Βενιζέλου και του βασιλιά Κωνσταντίνου και στην Ευρώπη του «Μεγάλου Πολέμου», βαρόνος Schenck, και η εξωτική Ολλανδή χορεύτρια Μάτα Χάρι ήταν απόφοιτοι του ίδιου προπαγανδιστικού σχολείου και φορείς δύο μεγάλων κατασκοπευτικών θρύλων. Με τη διαφορά ότι ο πρώτος δεν απέκτησε ποτέ τη φήμη της δεύτερης και έζησε τον δικό του ελληνικό μύθο –όσο τουλάχιστον αυτός κράτησε– περιτριγυρισμένος από αιθέριες υπάρξεις στην οριενταλιστική εκδοχή τους. Ούτε είχε την κατάληξη της διάσημης κατασκόπου γιατί οι ξένες προπαγάνδες και τα αντίστοιχα κατασκοπευτικά δίκτυα στην Ελλάδα, παρακολουθώντας τη γενικότερη εξέλιξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ζώντας μέσα από τον υπηρεσιακό ανταγωνισμό, αναπτύχθηκαν μέσα σε μια κοινωνία κατακερματισμένη από την πολιτική σύγκρουση και σε έναν κρατικό οργανισμό με μηδαμινές αντιστάσεις και ανύπαρκτα στεγανά.

Η επιτυχία των Γερμανών προπαγανδιστών και των εγχώριων οργάνων τους στο πεδίο δράσης του Εθνικού Διχασμού οφειλόταν εκτός άλλων στην αμέριστη υποστήριξη που έτυχαν από την αντι-βενιζελική παράταξη και στα χρήματα που μπορούσαν να διαθέσουν στη διψασμένη ελληνική αγορά για την ποδηγέτηση της κοινής γνώμης μέσω της εξαγοράς εφημερίδων και συνειδήσεων. Οι «Γερμανοέλληνες» μόλις είχαν αρχίσει να διακρίνονται ως ξεχωριστό λήμμα στον εθνικό κατάλογο του πολιτικοκοινωνικού ονείδους, σε μια χώρα χωρίς ιδιαίτερη γερμανόφιλη παράδοση αλλά με αξιοσημείωτες προοπτικές και μέλλον…

Τεύχος 639 (Σεπτέμβριος 2021)

Δείτε Περισσότερα >>