Στέφανος Καβαλλιεράκης
1814-1821: Η προετοιμασία μιας επανάστασης

Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2020, ΣΕΛ.: 166, ΤΙΜΗ: 12,20 €

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 είναι ένα ιστορικό γεγονός βαθειά ελληνικό, αλλά παράλληλα και ουσιωδώς ευρωπαϊκό. Εντάσσεται χρονικά στις επαναστάσεις του 1820 που έλαβαν χώρα στην Ευρώπη εκείνη την περίοδο, έχοντας όμως όλες αποτυχημένη έκβαση. Συνομιλεί ιδεολογικά με ανανεωτικά και ριζοσπαστικά ιδεολογικά ρεύματα της Ευρώπης του 19ου αι., με τα οποία όμως δεν συμπορεύεται. Τη στιγμή που ο άνεμος του Διαφωτισμού στην Ευρώπη μοιάζει να εξασθενεί, ακολουθώντας την ίδια αποτυχημένη μοίρα με τα επαναστατικά κινήματα της εποχής, η Ελληνική Επανάσταση του 1821 όχι μόνο οδηγείται σε μια πετυχημένη έκβαση, αλλά προτάσσει και πρωτοποριακά διακυβεύματα, όπως την εθνική ενοποίηση, την ενδυνάμωση της εθνικής συνείδησης και το κτίσιμο μιας ισχυρής ταυτότητας.

Δυο αιώνες μετά, η ιστορική μελέτη έχει να επιλύσει πολλά ιστορικά ζητήματα ακόμα, ενώ εκκρεμεί η ένταξή της στα κυρίαρχα σχήματα της ευρωπαϊκής Ιστορίας, ίσως γιατί διατηρεί έως και σήμερα την ιδιοτυπία της, που έχει να κάνει ακριβώς με τις διαφορετικές οπτικές και τα βλέμματα που μπορεί να συγκεντρώνει πάνω της, καθώς συνιστά ένα νεωτερικό γεγονός για την ίδια την Ευρώπη σ’ ένα φαινομενικό ασφυκτικό παραδοσιακό πλαίσιο· πάντοτε σε σχέση με μια κοινωνία που επαναστατεί αλλάζοντας σε ορισμένα σημεία την ίδια την ιδιοσυστασία της, αλλά και τον τρόπο συγκρότησης της, κάνοντας μια μεγάλη μετάβαση από το θρησκευτικό στο εθνικό και από την υποδουλωμένη κοινότητα στο ανεξάρτητο έθνος-κράτος.

Τα πρώτα βήματα του επαναστατικού βίου των Ελλήνων δεν ήταν εύκολα. Τα κρατικά έσοδα ήταν σχεδόν μηδαμινά, οι ανάγκες της συνέχισης του Αγώνα τεράστιες, οι υποδομές σχεδόν ανύπαρκτες. Ακόμα και τα χρήματα των εθνικών δανείων ξοδεύονταν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους πριν φτάσουν σε ελληνικό έδαφος, αφού δεκάδες επιτήδειοι Έλληνες και αλλοδαποί, καραδοκούσαν σαν αρπακτικά για να αρπάξουν, λειτουργώντας ως μεσάζοντες, εγγυητές ή προστάτες. Κουλτούρα διοίκησης δεν υπήρχε, ενώ οι περισσότεροι αδυνατούσαν να σκεφτούν συνολικά, να δουν πέρα από τον ορίζοντά τους, το χωριό ή την επαρχία τους. Ο γεωγραφικός κατακερματισμός, απόρροια μιας μακραίωνης κληρονομιάς που είχε αναδείξει ένα κόσμο οργανωμένο σε πελατειακά δίκτυα και συγγενολόγια, υπονόμευε εξαρχής τις φιλότιμες προσπάθειες όσων οραματίζονταν μια σφιχτή, συγκεντρωτική εξουσία με διευρυμένες αρμοδιότητες.

Στην επαναστατημένη Ελλάδα ένα πλήθος σχετικών –αλλά κυρίως ασχέτων– συνωστίζονταν στα κατ’ επίφαση κυβερνητικά κτίρια αναζητώντας ένα στήριγμα, κάποιο βοήθημα, έναν αρμόδιο να μοιραστεί το πρόβλημά τους. Στα μάτια των περισσοτέρων το Εκτελεστικό φάνταζε ως το μαγικό ραβδί που θα έδινε λύση σε όσα τους απασχολούσαν, θα έδιωχνε τους Τούρκους και τους Αιγυπτίους που ακόμα κατέστρεφαν τον Μοριά και την Ρούμελη και επίσης θα εξασφάλιζε στους ίδιους μια καλύτερη ζωή.

Ο Στέφανος Καβαλλιεράκης, σε γλώσσα λιτή και κατανοητή, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη προσληπτικότητα από το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, καταθέτει ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που διερευνά ένα γοητευτικό μυστήριο, αλλά και μια συναρπαστική ιστορική διαδρομή, τη συνάντηση προσώπων, γεγονότων, συγκυριών, στην πορεία της προετοιμασίας για το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, η οποία έμοιαζε άκαιρη και εκτός διεθνούς πλαισίου.

Τεύχος 631 (Ιανουάριος 2021)

Δείτε Περισσότερα >>