Έλλη Λεμονίδου
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918)

Ιστορία μιας οικουμενικής καταστροφής

Eκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2020, ΣΕΛ.: 216, ΤΙΜΗ: 13.00 €

Λίγα θέματα στη διεθνή ιστοριογραφία μπορούν να συγκριθούν ως προς το εύρος και την ανθεκτικότητα του επιστημονικού ενδιαφέροντος –αλλά, σε μεγάλο βαθμό, και ως προς την αναγνωστική ζήτηση– με το ερώτημα περί των αιτίων και των απαρχών του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η πρώτη έχει να κάνει με τη σπουδαιότητα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, εξεταζομένου στο σύνολό του, ως ιστορικού γεγονότος και η δεύτερη με τη σχετικά μικρή εξοικείωση του ελληνικού κοινού με τις πραγματικές του διαστάσεις και τη συνολική του δυναμική στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια ιστορία του 20ού αιώνα.

Όσον αφορά την πρώτη διαπίστωση αδιάσειστο τεκμήριο αποτελούν οι εκτιμήσεις κορυφαίων ιστορικών και διανοητών, ο όγκος της διεθνούς βιβλιογραφίας και η αναθέρμανση και διεύρυνση του ενδιαφέροντος για τη μελέτη, ανάλυση, επαναξιολόγηση, αλλά και ενθύμηση του γεγονότος με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό ετών από την διεξαγωγή των εχθροπραξιών.

Σε ό,τι αφορά το δεύτερο θέμα, είναι γεγονός ότι ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος αποτελεί σε πολύ μεγάλο βαθμό –συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής του διάστασης– έναν «άγνωστο πόλεμο» για το ελληνικό κοινό, συχνά ακόμα και για του ειδικούς. Για μια σειρά από λόγους, η πρόσληψη του συγκεκριμένου γεγονότος στην Ελλάδα υποτάχθηκε διαχρονικά σε μια σειρά από προτεραιότητες και αξιολογήσεις, βάσει των οποίων δόθηκε πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα σε άλλα γεγονότα, ενώ αποσιωπήθηκε η διεθνής διάσταση του γεγονότος και η όποια σύνδεσή του με την ελληνική Ιστορία. Η προοπτική ανάδειξης της μνήμης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα συνδέεται με μακρές και σύνθετες διεργασίες, στις οποίες πέρα από την ακαδημαϊκή ιστοριογραφία, καθοριστικός είναι ο ρόλος των φορέων της Δημόσιας Ιστορίας από τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας στο σχολείο έως τις οπτικοακουστικές παραγωγές και το διαδικτυακό υλικό για την περίοδο.

Η συζήτηση για τα βαθύτερα αίτια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ανάγεται συχνά από τους ιστορικούς στη διαμόρφωση του ευρύτερου γεωπολιτικού και κοινωνικοοικονομικού σκηνικού στην Ευρώπη κατά τον 19ο αιώνα. Σύμφωνα με την επικρατούσα αντίληψη, η οποία ήταν διάχυτη ακόμα και στις παραμονές του πολέμου στον ευρωπαϊκό χώρο, ο 19ος αιώνας ήταν, σε γενικές γραμμές ένας αιώνας ειρήνης, τουλάχιστον χωρίς γενικευμένες συρράξεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο μετά το τέλος των Ναπολεόντειων Πολέμων, ένας αιώνας που σημαδεύτηκε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ραγδαίες κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις.

Το βιβλίο της Έλλης Λεμονίδου προσφέρει μια σύντομη και περιεκτική επισκόπηση όλων των βασικών όψεων του πολέμου, επιχειρώντας να συνοψίσει σε λίγες σελίδες τη βασική γνώση που έχει συσσωρευτεί και κωδικοποιηθεί για κάθε μια από τις πολυσυζητημένες αυτές παραμέτρους. Παράλληλα αξιοποιεί τη μεγάλη δυναμική από τις εκδηλώσεις της εκατονταετηρίδας, προκειμένου να θέσει τα ζητούμενα και τις νέες προκλήσεις της έρευνας γύρω από το θέμα σε διεθνές επίπεδο. Ένα βιβλίο που απευθύνεται τόσο στον απλό αναγνώστη όσο και στον επιστήμονα ιστορικό, καθώς λειτουργεί ως οδηγός για την προσέγγιση και κατανόηση ενός κομβικού γεγονότος της παγκόσμιας ιστορίας, υιοθετώντας συνειδητά αφήγηση απλή και κατανοητή.

Τεύχος 631 (Ιανουάριος 2021)

Δείτε Περισσότερα >>