Serhii M. Plokhy
Γιάλτα, το τίμημα της ειρήνης

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Πέτρος Γεωργίου

Εκδόσεις Πατάκη, 2020, ΣΕΛ.: 552, ΤΙΜΗ: 29,00 €

Τον Φεβρουάριο του 1945 τρεις κορυφαίες φυσιογνωμίες του εικοστού αιώνα –ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο Φράνκλιν Ντ. Ρούζβελτ και ο Ιωσήφ Στάλιν– συναντήθηκαν στη Γιάλτα, ένα θέρετρο στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς οι στρατοί τους συνέκλιναν στο Βερολίνο. Διέφεραν πολύ οι απόψεις τους όσον αφορά το πώς θα έπρεπε να είναι ο μεταπολεμικός κόσμος. Στις οκτώ ιστορικές ημέρες της διάσκεψης, οι τρεις τους διχοτόμησαν τη Γερμανία, ενέκριναν την πιο καταιγιστική εκστρατεία βομβαρδισμών στην ιστορία, χάραξαν εκ νέου τα σύνορα της Ανατολικής Ευρώπης και δημιούργησαν έναν νέο διεθνή οργανισμό για τη διευθέτηση μελλοντικών διενέξεων. Δύο μήνες αργότερα ο Ρούζβελτ ήταν νεκρός, ο Στάλιν ενίσχυε την κυριαρχία του στην Πολωνία και ο Τσόρτσιλ όδευε ολοταχώς προς μια ταπεινωτική εκλογική ήττα. Από τότε και μέχρι σήμερα, οι απόψεις διίστανται ακραία ως προς τα επιτεύγματά τους. Οδήγησε η Γιάλτα στον Ψυχρό Πόλεμο; Μήπως ο ασθενής Ρούζβελτ έδωσε υπερβολικά πολλά στον Στάλιν;

Η προσέγγιση της Διάσκεψης της Γιάλτας έξω από το ιστορικό και το πνευματικό πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου βοηθάει στην ορθή τοποθέτησή της στην Ιστορία. Η Γιάλτα δεν υπήρξε η πρώτη διάσκεψη του Ψυχρού Πολέμου, ούτε τελικά η διάσκεψη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Επρόκειτο για μια συνάντηση κορυφής εν καιρώ πολέμου, με τον κοινό εχθρό να μην έχει ακόμη ηττηθεί και με τη νίκη να είναι κοντά, αλλά να μην έχει ακόμα επιτευχθεί. Αυτός ο επαναπροσδιορισμός του πλαισίου αναφοράς αναδεικνύει την απλή και ουσιώδη αλήθεια ότι οι συμμετέχοντες βοήθησαν να τελειώσει ο πόλεμος και διαμόρφωσαν τις συνθήκες για μια ειρήνη αμοιβαίων συμβιβασμών, όσο ατελής και αν αποδείχθηκε αυτή. Σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτή η ειρήνη δεν ήταν απλώς μια εκεχειρία πριν από την πυρηνική καταστροφή. Εκούσια και ακούσια οι Τρεις Μεγάλοι κατάφεραν να θέσουν τις βάσεις ενός διεθνούς συστήματος που συνετέλεσε στη μακροβιότερη ειρήνη στην ευρωπαϊκή Ιστορία.

Ο Σ. Μ. Πλόχυ –καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ–, εστιάζει στα κίνητρα, στις σκέψεις και στις πράξεις των Τριών Μεγάλων και των αντιπροσωπειών τους στη Γιάλτα, με κύριο πρωταγωνιστή του τον Ρούσβελτ. Η διήγηση ξεκινάει με το ταξίδι του Ρούζβελτ στην Κριμαία. Συνεχίζει με μια λεπτομερή εξέταση των εναρκτήριων ημερών της διάσκεψης, στις οποίες οι συμμετέχοντες συζήτησαν στρατιωτικά θέματα και παρουσίασαν την πολιτική ατζέντα τους, διαμορφώνοντας τη βάση των επόμενων συζητήσεων. Ακολουθεί μια περιγραφή των πρωτοβουλιών, των αντιδράσεων, και των περίπλοκων χειρισμών των Τριών Μεγάλων στις 7 και στις 8 Φεβρουαρίου, οι πιο παραγωγικές ημέρες της διάσκεψης, στις οποίες επιτεύχθηκαν τα περισσότερα αποτελέσματα. Έπειτα περιγράφονται οι τελευταίες ημέρες της διάσκεψης, στις οποίες ο Ρούζβελτ είχε κύριο στόχο να κερδίσει ό,τι μπορούσε σε πεδία διαφωνίας, όπως αυτά της συγκρότησης της Πολωνίας και της μεταπολεμικής αντιμετώπισης της Γερμανίας, χωρίς να διακινδυνεύσει τα αποτελέσματα των δύο προηγούμενων ημερών.

Ο Σ. Μ. Πλόχυ υπογράφει ένα ρηξικέλευθο βιβλίο, το οποίο αντλεί υλικό από μέχρι πρότινος απόρρητα σοβιετικά έγγραφα που δίνουν πλέον τη δυνατότητα νέας προσέγγισης παλιών ερωτημάτων.

Τεύχος 629 (Νοέμβριος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>