Γιώργος Κοτζιούλας
Αντάρτες

Εκδόσεις Ασίνη, 2019, ΣΕΛ.: 272, ΤΙΜΗ: 15,00 €

Ο Γιώργος Κοτζιούλας (1909-1956), υπήρξε από τους πολυγραφότερους Έλληνες συγγραφείς. Έγραψε γύρω στα 900 ποιήματα, περίπου 150 πεζά, δημοσίευσε πάνω από 250 κριτικές, δοκίμια και μελέτες, μετέφρασε ποιήματα, διηγήματα και μυθιστορήματα από την ξένη λογοτεχνία, ενώ σημαντικές είναι και οι μεταφράσεις του αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων συγγραφέων. Είχε μεγάλη πνευματική και φιλολογική κατάρτιση, η οποία προερχόταν από την μακροχρόνια θητεία του στην παγκόσμια και την εγχώρια πνευματική και καλλιτεχνική κίνηση, καθώς και από τις σπουδές του στη φιλολογία. Έγραψε επίσης και προσωπικές αναμνήσεις, ενθυμήματα και εντυπώσεις από ανθρώπους που γνώρισε και γεγονότα που έζησε. Τα κείμενά του αυτά αποτελούν ένα είδος απομνημονευμάτων. Στην κατηγορία αυτών των ενθυμημάτων εντάσσεται και το ανέκδοτο κείμενό του με τίτλο Αντάρτες.

Οι Αντάρτες  είναι ένα ξεχωριστό λογοτεχνικό κείμενο του  Κοτζιούλα: νουβέλα αλλά και απομνημόνευμα, λογοτεχνικό έργο άλλα και μαρτυρία, ψυχογράφημα αλλά και χρονικό. Στους Αντάρτες  περιγράφει και εξιστορεί γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ήπειρο την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης.  Η αφήγησή του ξεκινά, από την 1.1.1943 και τελειώνει στις 6.8.1943. Βασικό του θέμα είναι, σε πρώτη φάση, η οργάνωση του ΕΑΜ και, έμμεσα του ΕΛΑΣ στην περιοχή των Τζουμέρκων και του Ξηροβουνίου. Δεν τον ενδιαφέρει η τυπική καταγραφή των γεγονότων, αλλά η ψυχοσύνθεση και τα κίνητρα των ανθρώπων, τόσο ως ατόμων όσο και ως οργανωμένων συνόλων. Ενώ η ιστορία του είναι τοπική, ελάχιστα διαφέρει από άλλες ιστορίες που συνέβησαν σε διαφορετικές περιοχές της πατρίδας μας την ίδια περίοδο. Η ιδιαιτερότητα που ξεχωρίζει τη συγκεκριμένη ιστορία βρίσκεται στο ότι σε αυτή την περιοχή της Ελλάδας, την Ήπειρο, υπήρξε στενή γειτνίαση των δύο κυρίαρχων και αντίπαλων αντάρτικων οργανώσεων, του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ, οργανώσεις με κοινό στόχο την απελευθέρωση της πατρίδας από τους κατακτητές, αλλά με ουσιαστικά διαφορετική ιδεολογία, στόχευση και δράση. Μέσα από αυτή την οπτική το κείμενο του Κοτζιούλα, τόσο ως προς το θέμα, όσο και ως προς το περιεχόμενό του, αποκτά τη βαρύτητα ιστορικού ντοκουμέντου που βοηθά στην ερμηνεία των γεγονότων, μια και γράφτηκε επιτόπου και ταυτόχρονα με την πορεία της Ιστορίας.

Ο Λάμπρος Βέργος (το προσωπείο του συγγραφέα) και οι συντοπίτες του παρακολουθούν την εμφάνιση των πρώτων αντάρτικων ομάδων στην περιοχή· γίνονται μάρτυρες της τιμωρίας του προδότη, της ενέδρας και της αψιμαχίας με τους Ιταλούς κατακτητές, της παράλληλης οργάνωσης του ΕΔΕΣ και των ΕΟΕΑ· ζουν από κοντά τη ζωή των ανταρτών και παίρνουν ενεργό μέρος στην αντιστασιακή τους δράση.

Πρόθεση του Κοτζιούλα, με επίγνωση της βαρύτητας της ιστορικής μαρτυρίας που καταθέτει, ήταν να καταγράψει, με λογοτεχνική ματιά, καταστάσεις, γεγονότα, πρόσωπα, απόψεις και, γενικά, οτιδήποτε θεωρούσε σημαντικό και τραβούσε την προσοχή του την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης, στην οποία συμμετείχε ενεργά. Όπως διαπιστώνουμε δεν σκόπευε να γράψει Ιστορία, ωστόσο σίγουρα δεν θα άφηνε να πάει χαμένη η ευκαιρία να φέρει στην επιφάνεια, να φωτίσει και να αναδείξει ιστορικά γεγονότα, καταστάσεις και περιστατικά τα οποία συνέβαιναν μπροστά του και στα οποία συμμετείχε.

Τεύχος 627 (Σεπτέμβριος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>