Λευτέρης Καντζίνος
Αθήνα 1204-1456: Τα άγνωστα χρόνια

Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2020, ΣΕΛ.: 304, ΤΙΜΗ: 16,60 €

Της μακραίωνης Ιστορίας των Αθηνών σχεδόν όλες οι χρονικές περίοδοι έχουν ερευνηθεί και σχολιαστεί. Ωστόσο, μία ιστορική εποχή παρέμενε στην αφάνεια, με αποτέλεσμα να γνωρίζουμε ελάχιστα για αυτήν ήταν η περίοδος της Φραγκοκρατίας (1205-1496). Η σχετική βιβλιογραφία είναι από πενιχρή έως ανύπαρκτη. Ελάχιστοι ιστορικοί του 19ου αιώνα, και ακόμη λιγότεροι του 20ού αιώνα ασχολήθηκαν με την συγκεκριμένη περίοδο. Ο πιθανότερος λόγος του προσπεράσματος ήταν το πλήθος των αρχαίων και βυζαντινών ευρημάτων, που ως αποτέλεσμα το ενδιαφέρον της ερευνητικής πρόκλησης. Αντιθέτως, οι ιστορικές πηγές και τα αρχαιολογικά τεκμήρια της περιόδου της Φραγκοκρατίας είναι κατά πολύ λιγότερα. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι μεταξύ του 13ου και 15ου αιώνα συντελέστηκαν σημαντικά γεγονότα όπως οι δύο αλώσεις της Κωνσταντινούπολης, –από τους Λατίνους το 1204, και από τους Οθωμανούς το 1453–, η ανακάλυψη τη αμερικανικής ηπείρου (1492), η εφεύρεση της τυπογραφίας (1455), και φυσικά οι Σταυροφορίες που έστρεψαν το ενδιαφέρον των ιστορικών μακριά από την Αθήνα.

Το βιβλίο του Λευτέρη Καντζίνου, έρχεται να καλύψει αυτό το μεγάλο βιβλιογραφικό κενό. Θα επισημάνουμε ότι ενώ τα τελευταία 130 χρόνια, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως πολιτισμικούς μας θησαυρούς βυζαντινών και αρχαίων μνημείων, δεν υπήρξε κάτι αντίστοιχο με την περίοδο της Φραγκοκρατίας γιατί ότι έχει να κάνει έχει εξαλειφθεί.

Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου του ο Καντζίνος κάνει μία σύντομη ανασκόπηση από τους προϊστορικούς χρόνους έως την άλωση των Αθηνών από τους Σταυροφόρους. Παρουσιάζει επίσης τις σπουδαιότερες προσωπικότητες με καταγωγή από τη μεσαιωνική Αθήνα, ενώ κάνει μνεία στην εξέλιξη της πόλης μέσω της πολεοδομικής δραστηριότητας. Στο δεύτερο κεφάλαιο περιγράφει τη βίαιη εγκατάσταση των Σταυροφόρων στην Αθήνα. Αναλύει τον τρόπο με τον οποίο οι πρώτοι Φράγκοι κυβέρνησαν, ενώ στη συνέχεια παραθέτει τις εσωτερικές τους έριδες. Ακολούθως εξιστορεί τον τρόπο με τον οποίο η Αθήνα αναδείχτηκε σε Δουκάτο. Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν οι μηχανορραφίες, δολοπλοκίες και προδοσίες, της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου έχοντας ολέθριες συνέπειες. Στο τρίτο κεφάλαιο περιγράφει την σταδιακή εδραίωση των Καταλανών μισθοφόρων στην εξουσία του Δουκάτου, οι οποίοι καταδυνάστευσαν τον αθηναϊκό λαό και ισοπέδωσαν μεγάλα τμήματα της πόλης, καθώς και η εμφάνιση και ο ρόλος του μισθοφορικού στρατιωτικού σώματος των Ναβαρραίων, το οποίο διαδέχθηκε τους Καταλανούς. Στο τέταρτο κεφάλαιο ασχολείται σχολαστικά με την περίπτωση της οικογένειας Ατζαϊώλι, από την Φλωρεντία, και τη παρουσία της στην Αθήνα, από το 1388 έως το 1456, περίοδο κατά την οποία επτά μέλη της έγιναν δούκες των Αθηνών. Στο τελευταίο κεφάλαιο περιγράφει τη διάρθρωση της αθηναϊκής κοινωνίας, τον βίο και το έργο των διαπρεπέστερων λογίων με καταγωγή ή δράση στην αττική γη του 15ου αιώνα. Εξιστορείται επίσης η μοίρα των σπουδαιότερων μνημείων της Αθήνας, όπως αυτά είχαν διασωθεί μέχρι τότε, μέσα από τις περιγραφές των πρώτων περιηγητών.

Αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας σε αρχεία και βιβλιοθήκες το βιβλίο του Λευτέρη Καντζίνου, εκτός από την μεγάλη συμβολή του στην ιστορική έρευνα, έρχεται να προσφέρει στους φιλίστορες, ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα.

Τεύχος 623 (Μάιος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>