Νίκος Βατόπουλος
Όπου και να ταξιδέψω,
Περπατώντας σε 24 πόλεις

Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2019, ΣΕΛ.: 352, ΤΙΜΗ: 18,80 €

Η ταξιδιωτική γραφή εξελίχτηκε σε ταξιδιωτική λογοτεχνία στα μέσα του 19ου αιώνα. Μέχρι τότε η λειτουργικότητα της ταξιδιογραφίας -ο όρος εμφανίστηκε πρόσφατα, ενδεχομένως από το «travel writing»- υπαγορευόταν αποκλειστικά από τις ιστορικές αναγκαιότητες και τούτο προέκυπτε επειδή το ταξίδι κατά κύριο λόγο εξυπηρετούσε πρακτικούς σκοπούς. Ως λογοτεχνικό είδος η ταξιδιωτική εντύπωση αποκαταστάθηκε την τέταρτη δεκαετία του 20ού αιώνα.

Ως αφετηρία της ελληνικής ταξιδιωτικής λογοτεχνίας έχει καθιερωθεί το έτος 1927, οπότε εγκαινιάστηκε η σειρά «Ταξιδεύοντας» του Νίκου Καζαντζάκη. Τα βιβλία υπό τον γενικό τίτλο «Ταξιδεύοντας» καθιερώθηκαν ως πρότυπο, καθιστώντας τον συγγραφέα τους το πρόσωπο εκείνο που συστηματοποίησε στην Ελλάδα το λογοτεχνικό είδος ή υποείδος της ταξιδιωτικής εντύπωσης. Τα ταξιδιωτικά κείμενα των πρώτων Ελλήνων ταξιδιογράφων παρουσιάζουν αποκλίσεις και διακυμάνσεις. Είναι πάντως γεγονός ότι, εκτός του Καζαντζάκη, εκείνοι που συνδέονται με τη συγκεκριμένη πεζογραφική ενασχόληση λόγω του πλούσιου έργου και της μακρόχρονης παρουσίας τους στον χώρο είναι οι Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, Κώστας Ουράνης και Πέτρος Χάρης. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο παρατηρείται μια έξαρση ταξιδιογραφικής παραγωγής με τις καταθέσεις καταξιωμένων συγγραφέων. Από τη δεκαετία του 1950 θα κάνουν την εμφάνισή τους στον χώρο και άλλοι συγγραφείς, ενίοτε με ιδιαίτερες αξιώσεις, αλλά δίχως ιδιαίτερη συνεισφορά, με αποτέλεσμα να «απολαμβάνουν» τον τίτλο του επιγόνου.

Τα τελευταία χρόνια του 20ού αιώνα, και στα πρώτα του τρέχοντος, σημειώνεται μια ποικιλία τόσο στη θεματολογία όσο και στη μορφή. Οι ικανότεροι εκπρόσωποι του είδους αποκρυσταλλώνοντας τις σύγχρονες προκλήσεις-απαιτήσεις θα οδηγήσουν τη γραφή τους σε νέους δρόμους, προς αποκάλυψη της ψυχής του τόπου.

Ο Νίκος Βατόπουλος, μετά την περιήγησή του –με δύο βιβλία– στην Αθήνα, όπου αναζήτησε τον κρυμμένο μύθο της, στο νέο βιβλίο του υπό τον τίτλο Όπου και να ταξιδέψω, συγκεντρώνει κείμενά του για 24 πόλεις, από την Άμφισσα και την Άρτα, την Ερμούπολη, τη Ζάκυνθο, έως την Καρδίτσα, την Πάτρα και την Φλώρινα. Δεν αποθεώνει την ομορφιά τους. Τις καταγράφει αντικειμενικά αλλά και αισθητικά· ένα άνοιγμα στην αγνοημένη αστική ζωή των ελληνικών πόλεων. Μια νέα ματιά, εντελώς διαφορετική, πάνω σε πτυχές αστικής Ιστορίας εντελώς υποτιμημένες και περιθωριοποιημένες από τον δημόσιο διάλογο. Διαδρομές που πλέκονται μεταξύ τους και μια βοηθάει την άλλη. Όλη η Ελλάδα χαρακωμένη από τα δίκτυα των συνειρμών και ανοικτή σε διάφορες προσεγγίσεις. Ενδιαφέρον έχει η επισήμανσή του, ότι όπου και αν ταξίδεψε, διαπίστωσε πως ένα ποσοστό του σύγχρονου πολιτισμού μας είναι παραμελημένο, προς τούτο προκύπτει η ανάγκη για ένα νέο βλέμμα, συνεκτικό, ενωτικό, προσανατολισμένο στο μέλλον.

Αποσαφηνίζοντας ότι σκοπός του βιβλίου του δεν είναι η εγκυκλοπαιδική καταγραφή, αλλά η ενδεικτική και απολύτως υποκειμενική παράθεση παραδειγμάτων, παρατηρήσεων και φωτογραφιών για την αστική αναγέννηση της Ελλάδας. Μια ιμπρεσιονιστική συλλογή που θα συμπληρωθεί με ένα ισοδύναμο αριθμό πόλεων, σε ένα δεύτερο τόμο. Διαδρομές, με εμφανή την αγάπη προς την Ελλάδα, μια μεγάλη αγάπη για τις ελληνικές πόλεις, για την Ιστορία και τους ανθρώπους, που έζησαν , ζουν και θα ζήσουν. Ένα ευφρόσυνο ταξίδι, που θα συνεχιστεί.

Τεύχος 620 (Φευβρουάριος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>