Μαριέττα Δ. Μινώτου
Η Ελλάδα στο σταυροδρόμι των ευρωπαϊκών επιλογών 1957-1959

Εκδόσεις Παπαζήση, 2019, ΣΕΛ.: 480, ΤΙΜΗ: 23,30 €

Το 2017 συμπληρώθηκαν 70 χρόνια από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, που αποτέλεσαν τους καίριους σταθμούς στην πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Από τη δεκαετία του 1950 έως σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει διανύσει μια μακρά ιστορική πορεία με δυναμικές περιόδους, αλλά και περιόδους κρίσεων, εξασφαλίζοντας κατά κύριο λόγο την ειρήνη στην ευρωπαϊκή ήπειρο, η οποία κατά τον 20ό αιώνα είχε δοκιμαστεί σκληρά με δύο παγκοσμίους πολέμους.

Στην αρχή έξι μόνο κράτη (Γαλλία, Δυτική Γερμανία, Βέλγιο, Ιταλία, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) συμφώνησαν να προχωρήσουν με τις συνθήκες της Ρώμης στην ενοποίηση της αγοράς τους. Όμως οι πολιτικές και οικονομικές επιταγές του μεταπολεμικού διεθνούς σκηνικού υπαγόρευαν να βρεθεί ένας τρόπος σύνδεσης των κρατών αυτών με τα υπόλοιπα δυτικοευρωπαϊκά κράτη, γεγονός που θα ενίσχυε τους μεταξύ τους πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς, ισχυροποιώντας παράλληλα, το σύνολο του δυτικού κόσμου στις λεπτές ισορροπίες του διπολικού συστήματος ΗΠΑ-ΕΣΣΔ, που είχε αναδυθεί μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η Ελλάδα υπήρξε η πρώτη, ιστορικά, ένα μόλις χρόνο μετά της δημιουργία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, το 1958, αποφάσισε να συνδέσει το πολιτικοοικονομικό της μέλλον με αυτή και να υποβάλει στη συνέχεια το 1959 επίσημο αίτημα σύνδεσης. Μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις, οι οποίες είχαν επιτυχή κατάληξη, το 1961 υπογράφηκε η Συμφωνία Σύνδεσης της Ελλάδας με την ΕΟΚ, γεγονός που αποτέλεσε τον “επίσημο αρραβώνα”, με το πρωτοπόρο αυτό ευρωπαϊκό εγχείρημα, το οποίο εξελίχθηκε σε “γάμο” το 1981, αποκτώντας η χώρα μας την ιδιότητα του δέκατου μέλους της τότε ΕΟΚ. Kάτι που κατοχύρωσε τη θέση της στον πυρήνα των ευρωπαϊκών κέντρων αποφάσεων και στη ζώνη του ευρώ.

Η Μαριέττα Δ. Μινώτου, στην άκρως ενδιαφέρουσα μελέτη της, παρουσιάζει τα κρίσιμα διλήμματα που αντιμετώπισε η Ελλάδα, όταν την περίοδο 1957-1959 βρέθηκε σ’ ένα σταυροδρόμι ευρωπαϊκών επιλογών: να ακολουθήσει το δρόμο της ΕΟΚ ή μιας πιο χαλαρής συνεργασίας, όπως αυτή εκφραζόταν από τη μικρή και μεγάλη Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών, που καθοδηγείτο από τη Μεγάλη Βρετανία; Η μήπως ένα τρίτο δρόμο αυτόν της περιθωριοποίησης;

Αρχιτέκτονας της ευρωπαϊκής πολιτικής ήταν ο τότε πρωθυπουργός της χώρας Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος σε συνεργασία με το κυβερνητικό επιτελείο, επέδειξαν μεγάλη ικανότητα σχεδιασμού, υιοθέτηση τακτικής και επίτευξη στόχων. Οι θέσεις της χώρας όπως εκφράστηκαν δεν υπήρξαν αυστηρά ελληνοκεντρικές, αλλά πρόβαλαν τα αιτήματα των αναπτυσσόμενων ευρωπαϊκών χωρών και την αναγκαιότητα ενίσχυσής τους για σύμμετρη ανάπτυξη των χωρών μελών των νεοπαγών τότε ευρωπαϊκών οργανισμών στο πεδίο της ενοποίησης.

Εξαιρετικά χρήσιμη βιβλιογραφικά, εφόσον συμπληρώνει ένα κενό στην έρευνα της συγκεκριμένης περιόδου, η πλήρως τεκμηριωμένη μελέτη της Μαριέττας Δ. Μινώτου, αναδεικνύει την τόσο αξιοπρόσεκτη περίπτωση μιας ολοκληρωμένης πολιτικής στο πεδίο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, όπου η χώρα βρέθηκε μπροστά σε προκλήσεις του ευρύτερου διεθνούς και εγγύτερου ευρωπαϊκού περιβάλλοντος και ανταποκρίθηκε σε γρήγορους χρόνους επιδεικνύοντας εξωστρέφεια και ικανότητα στο πεδίο της πολυμερούς διπλωματίας με μακροχρόνια προοπτική.

Τεύχος 619 (Ιανουάριος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>