Σωτήρης Ριζάς
Κωνσταντίνος Καραμανλής
Η Ελλάδα από τον εμφύλιο στη μεταπολίτευση

Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2018, ΣΕΛ.: 240, ΤΙΜΗ: 15,50 €

O Κωνσταντίνος Καραμανλής κυριάρχησε στην ελληνική πολιτική από το 1955 έως το 1985. Προήλθε από την αντιβενιζελική παράταξη που εξέφραζε το συντηρητικό ρεύμα της ελληνικής κοινωνίας. Πολιτικά ο αντιβενιζελισμός ήταν κοινοβουλευτικός, ή εν πάση περιπτώσει δεν ήταν λιγότερο αντικοινοβουλευτικός από τον βενιζελισμό. Οικονομικά υποστήριζε μια φιλελεύθερη εκδοχή οικονομικής πολιτικής, με περιορισμένη κρατική παρέμβαση και εξέφραζε προτίμηση προς τη μικρή ιδιοκτησία. Από αυτή την πολιτική παράδοση προήλθε ο Καραμανλής. Ωστόσο, όταν ανέλαβε ηγετικό ρόλο τον Οκτώβριο του 1955, ο παραδοσιακός αντιβενιζελισμός είχε υποστεί ουσιώδεις μεταβολές και είχε μετεξελιχτεί σε μια νέα συντηρητική παράταξη, αυτή που είναι πιο κοινά γνωστή ως η δεξιά της ελληνικής πολιτικής. Επεδίωκε την υπέρβαση του ιστορικού σχίσματος αντιβενιζελικών-βενιζελικών, το οποίο ούτως ή άλλως είχε ατονήσει το 1955, όταν σχημάτισε την πρώτη του κυβέρνηση.

Στη διάρκεια αυτής της τριακονταετίας έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο σε δύο περιόδους. Στην πρώτη, από το 1955 έως το 1963, προώθησε μια διαδικασία οικονομικής ανάπτυξης που απετέλεσε το θεμέλιο του κοινωνικού και πολιτικού μετασχηματισμού της Ελλάδας. Η χώρα έπαψε να είναι μια παραδοσιακή κοινωνία και εισήλθε στην εποχή της νεωτερικότητας και της ευημερίας. Στη δεύτερη περίοδο διακυβέρνησης, από το 1974 έως το 1980, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στο πεδίο των θεσμών και του τρόπου άσκησης της πολιτικής, εκκαθάρισε την κληρονομιά του Εμφυλίου, παγίωσε τη Δημοκρατία της Μεταπολίτευσης και οδήγησε την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.

H Eλλάδα έπαψε να είναι μια παραδοσιακή κοινωνία και εισήλθε στην εποχή της νεωτερικότητας και της ευημερίας. Στο διάστημα αυτό ο ρόλος των Κυβερνήσεων Καραμανλή υπήρξε αποφασιστικός. Ανεξάρτητα από την κριτική που μπορεί να ασκηθεί στην οικονομική πολιτική, το αποτέλεσμα υπήρξε αδιαμφισβήτητο: η ελληνική οικονομία, η χώρα, ήταν τελείως διαφορετική από αυτήν των αρχών της δεκαετίας του 1950. Οι αντιλήψεις του για τους θεσμούς, δοκιμασμένες από την εμπειρία της οκταετίας αλλά κυρίως από τη μεσολάβηση της στρατιωτικής δικτατορίας, και το νέο διαμορφωμένο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο ώθησαν τον Καραμανλή να οικοδομήσει ένα θεσμικό πλαίσιο αναμφισβήτητα δημοκρατικό και απαλλαγμένο από τους περιορισμούς της μετεμφυλιακής περιόδου.

Η πολιτική σταδιοδρομία του Καραμανλή είναι ταυτισμένη με την επιδίωξή του να ενταχθεί η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Η ευρωπαϊκή πολιτική του απέκτησε μια προτεραιότητα που επισκίασε τις υπόλοιπες διαστάσεις της εξωτερικής του πολιτικής, καθώς η Ευρώπη αποτέλεσε τη μεγάλη και καθοριστική επιλογή. Η Ευρώπη σήμαινε για αυτόν αναπτυξιακό πρότυπο.

Από τις απαρχές της σταδιοδρομίας του ως τη Μεταπολίτευση και τις δύο θητείες στην προεδρία της Δημοκρατίας, ο ιστορικός Σωτήρης Ριζάς σκιαγραφεί την πολιτική κληρονομιά του Κωνσταντίνου Καραμανλή, μιας πολιτικής και ιστορικής οντότητας που υπερβαίνει το σύνηθες μέτρο του διακεκριμένου πολιτικού. Ακολουθεί και αναλύει την πολιτική πορεία του που επέδρασε αναμφίβολα ασυνήθιστα την πορεία της νεότερης ελληνικής Ιστορίας. Από την ενεργό διακυβέρνηση ως την Προεδρία της Δημοκρατίας, ο συγγραφέας αναλύει το ιστορικό πλαίσιο και την ιδεολογία του Μακεδόνα πολιτικού και αποτιμά την κληρονομιά του.

Τεύχος 616 (Οκώβριος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>