To 2018 συμπληρώθηκε μισός αιώνας από την ιστορική διάσπαση του ΚΚΕ, στη 12η Ευρεία Ολομέλεια της Κεντρικής του Επιτροπής (Βουδαπέστη, Φεβρουάριος 1968). Η διάσπαση έμελλε να λάβει διαστάσεις ιστορικού σχίσματος και υπήρξε γεγονός με καταλυτικές συνέπειες όχι μόνο για το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα αλλά και για την ιστορία παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, καθώς σηματοδότησε μια από τις πιο πρώιμες αμφισβητήσεις των αποφάσεων του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος από άλλους κομμουνιστές.

Οι εσωτερικές αναταράξεις που προκάλεσε η αποκαθήλωση του Νίκου Ζαχαριάδη έμελλε να προλειάνουν το έδαφος για την επόμενη εσωκομματική κρίση και για μία ακόμη χαρακτηριστική περίπτωση εξόφθαλμης παρέμβασης των «αδελφών» κομμάτων στην εσωτερική λειτουργία του ΚΚΕ, όπως συνέβη με τη διαμάχη μεταξύ του Εσωτερικού Πολιτικού Γραφείου και της εξόριστης ηγεσίας, τα έτη 1966-1968. Στελέχη τα οποία εκπροσωπούσαν μια τάση που δυσφορούσε με την απόλυτη εξάρτηση του ΚΚΕ από τις επιλογές της σοβιετικής ηγεσίας, υποστηρίζονταν από τη ρουμανική ηγεσία του Τσαουσέσκου και έβλεπαν με ενδιαφέρον τις εξελίξεις στην Τσεχοσλοβακία, διαφώνησαν σε εσωκομματικά και κεντρικά πολιτικά ζητήματα και αποχώρησαν.

Τα βαθύτερα αίτια της ρήξης ήταν οι αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με τη φυσιογνωμία και τον ρόλο του κόμματος σε εκείνη τη φάση. Το ΚΚΕ είχε διοχετεύσει πλήρως τις δυνάμεις του στη νόμιμη ΕΔΑ, έχοντας μάλιστα λάβει μια απόφαση που εκ των υστέρων θα τη θεωρήσει μοιραίο λάθος «δεξιού οπορτουνιστικού χαρακτήρα»: τη διάλυση των (παράνομων) οργανώσεών του με απόφαση της 8ης Ολομέλειας του 1958. Στο εσωτερικό της ΕΔΑ, μορφοποιούνταν οι απόψεις εκείνων που θεωρούσαν ότι δεν πρέπει το ΚΚΕ μέσω των δυνάμεών του να χειραγωγεί τη δράση της.

Η κατάπνιξη στο αίμα της Άνοιξης της Πράγας από τα τανκς του Συμφώνου της Βαρσοβίας ήταν και η αρχή του τέλους του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Με απόφαση της 12ης Ολομέλειας καθαιρέθηκαν τα διαφωνούντα μέλη του Πολιτικού Γραφείου και περιθωριοποιήθηκαν οι υπόλοιποι. Ωστόσο και στελέχη του τμήματος της ηγεσίας που δρούσε στο εσωτερικό της χώρας σε συνθήκες παρανομίας συμπαρατάχθηκαν με τους διαφωνούντες. Έτσι συγκροτήθηκε το ΚΚΕ-Εσωτερικού, τα στελέχη του οποίου απέδιδαν την ονομασία ΚΚΕ-Εξωτερικού στο τμήμα του κόμματος που ακολουθούσε την ηγεσία. Η ιδεολογική ταυτότητα του ΚΚΕ-Εσωτερικού υπήρξε η ελληνική εκδοχή του ευρωκομμουνισμού.

Το νέο κόμμα είχε την έδρα του στη Ρουμανία, ενώ ο μηχανισμός του «ορθόδοξου» ΚΚΕ είχε ήδη μεταφερθεί στη Σοβιετική Ένωση. Η ίδρυση γραφείων του νέου κόμματος στις «Λαϊκές χώρες» ήταν σημάδι των κεντρόφυγων τάσεων στις κομμουνιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά από το ΚΚΕ το νέο κόμμα αντιμετωπίστηκε με τη γνωστή μέθοδο: «διαγραφή των ανανεωτών».

Η σύγκρουση του 1968 θα ακολουθεί επί πολλά χρόνια τα δύο κόμματα, τα οποία θα δοκιμάσουν και άλλες διασπάσεις στην ιστορία τους: το ΚΚΕ το 1991, την περίοδο του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου, και το ΚΚΕ -Εσωτερικού το 1987 με τη μετεξέλιξή του σε ΕΑΡ (Ελληνική Αριστερά), η οποία λίγα χρόνια αργότερα, όταν το ΚΚΕ απέσυρε τις δυνάμεις του από τον ΣΥΝ, αυτοδιαλύθηκε και προσχώρησε πλήρως σε αυτόν.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 615 (Σεπτέμβριος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>