Νικόλαος Α. Αναστασόπουλος
Η ληστεία στο ελληνικό κράτος (μέσα 19ου – αρχές 20ού αι.)

Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2018, ΣΕΛ.: 176, ΤΙΜΗ: 12,90 €

Η ληστεία στις αρχές του 19ου αιώνα, και ειδικότερα κατά την περίοδο της δημιουργίας του ελληνικού κράτους, αποτελούσε μια αναμφισβήτητη κατάσταση και συνέθετε μια πραγματικότητα. Για την αντιμετώπιση του φαινομένου ο Καποδίστριας επεδίωξε την πάταξη της ληστείας αφενός με τη βοήθεια της Εκτελεστικής Δύναμης της Πελοποννήσου, δηλαδή μιας Πεντακοσιαρχίας, και αφετέρου με βοήθεια της Πολιταρχίας, μιας πρώτης μορφής της Ελληνικής Αστυνομίας με έδρα το Ναύπλιο. Μετά τη δημιουργία του πρώτου ελληνικού βασιλείου και την έλευση του Όθωνα, η ληστεία εξακολουθούσε να λειτουργεί στην ελληνική παραδοσιακή κοινωνία σαν μια αντίδραση του αγροτοποιμενικού κόσμου της υπαίθρου απέναντι στην επιδίωξη της κυβέρνησης να τον εντάξει σε ένα νέο κοινωνικό και οικονομικό σύστημα.

Οι ληστές καθ’ όλον τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα δρούσαν με σκοπό το προσωπικό ή ομαδικό οικονομικό όφελος ενώ σε αρκετές περιπτώσεις είτε απέδιδαν μια κοινωνική διάσταση στις πράξεις τους είτε τις ενέτασσαν σε ένα γενικότερο πλαίσιο αλυτρωτικού χαρακτήρα. Πάντως, κατά συνήθη πρακτική, βασικούς ληστρικούς στόχους αποτελούσαν τα χωριά που χαρακτηρίζονταν από υλική ευμάρεια, αλλά και μεμονωμένα επιλέγονταν πρόσωπα που διέθεταν χρήματα, όπως οι έμποροι ή όσοι ανήκαν γενικότερα σε ανώτερα κοινωνικά στρώματα.

Το φαινόμενο της ληστείας υπήρξε η συχνότερη παραβατική δραστηριότητα από την ίδρυση του ελληνικού κράτους έως περίπου τη βενιζελική τετραετία του 1928-1932. Επηρέασε σημαντικά την καθημερινότητα των πολιτών και τη λειτουργία του δημόσιου βίου και αφετέρου συνδέθηκε με τις μορφές κοινωνικής δράσης της περιόδου και του τόπου. Βασικές εκφάνσεις του φαινομένου αποτέλεσαν οι εκβιασμοί, οι ζωοοκλοπές, οι απαγωγές και οι αιχμαλωσίες προσώπων για την απελευθέρωση των οποίων απαιτήθηκαν υψηλά χρηματικά ποσά καθώς και η τακτική της ενέδρας στους δρόμους. Επίσης η ληστεία συνδέθηκε πολύ συχνά με τη μορφή του κακουργήματος, καθώς η αφαίρεση της ζωής αποτέλεσε βασική μέθοδο επίτευξης του στόχου. Πρέπει να επισημανθεί ότι αναπτύχθηκε και ένα πλέγμα πελατειακών σχέσεων μεταξύ ληστών και πολιτικών στελεχών με αποτέλεσμα τα ληστρικά φαινόμενα να σημειώσουν έξαρση.

Παραμένει άσβεστη η μνήμη ληστών όπως του Νταβέλη, του Γιαγκούλα, των Αρβανιτάκηδων, των Ρεντζαίων και των Κουμπαίων ή περιστατικών όπως η απαγωγή, το 1866, του Σωτήρη Σωτηρόπουλου, μετέπειτα Πρωθυπουργού, η δολοφονία Άγγλων περιηγητών στο Δήλεσι το 1870, η ληστεία της Πέτρας Φιλιππιάδας το 1926 και η απαγωγή των βουλευτών Μελά και Μυλωνά το 1928.

Το βιβλίο του Νικολάου Δ. Αναστασόπουλου –επίκουρου καθηγητή Νεώτερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων– στοχεύοντας στην ερμηνεία του φαινομένου της ληστείας, το οποίο αποτελούσε για μια μακρά περίοδο του νεοελληνικού κράτους αναπόσπαστο κομμάτι της παραδοσιακής κοινωνίας, απαντά σε ουσιώδη ερωτήματα, όπως τις πτυχές της κοινωνικής ζωής που επηρεάστηκαν από την ληστεία, τις συνέπειες του φαινομένου αλλά και των μεθόδων καταστολής του, το κατά πόσον τα προβλήματα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους συνέβαλαν στην έξαρση του φαινομένου, καθώς και στο κατά πόσον η δράση των ληστών επηρέασε τους κατοίκους τις οποίες λυμαίνονταν.

Τεύχος 615 (Σεπτέμβριος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>