Ευάνθης Χατζηβασιλείου
Ο διάλογος Γιώργου Σεφέρη – Ευάγγελου Αβέρωφ: Οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου

Εκδόσεις Πατάκη, 2019, ΣΕΛ.: 346, ΤΙΜΗ: 18,80 €

Εξήντα ακριβώς χρόνια µετά τη σύναψη των συµφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου, στο βιβλίο αυτό εξετάζεται η δράση του πρέσβη Γεωργίου Σεφεριάδη (Σεφέρη) στο Κυπριακό (1956-1959) και αναλύεται το πολυσυζητηµένο θέµα των διαφωνιών και του διαλόγου του µε τον υπουργό Εξωτερικών Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα κατά τη διαπραγµάτευση των συµφωνιών (Δεκέµβριος 1958 – Ιανουάριος 1959).

Η ίδια η συζήτηση Σεφέρη-Αβέρωφ και η μεταξύ τους ανταλλαγή επιστολών στα τέλη του 1958, αποτελεί από μόνη της, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα επεισόδια της σύγχρονης ελληνικής διπλωματικής Ιστορίας· προσφέρει µεγάλες δυνατότητες για την αποτίµηση των προσλήψεων, των σχολών σκέψης αλλά και, ειδικότερα, του περίπλοκου µηχανισµού της διευθέτησης του 1959. Έτσι, επιχειρείται µέσω αυτής η διάγνωση της “υψηλής στρατηγικής” της ελληνικής πλευράς, που οδήγησε στην κυπριακή ανεξαρτησία αλλά και αποτέλεσε τµήµα µιας πολύ ευρύτερης και µακροπρόθεσµης αντίληψης των διεθνών σχέσεων, η οποία αφορούσε, σε τελική ανάλυση, τη συνολική πορεία του έθνους στον σύγχρονο κόσµο. Η μελέτη του μεταξύ των διαλόγου προσφέρει μια διαφορετική οπτική γωνία των γεγονότων της εποχής, ενώ μπορεί να αξιοποιηθεί ως εφαλτήριο για την εξέταση, με μια ευκρίνεια ανεκτίμητη, του περίπλοκου μηχανισμού της διευθέτησης του 1959.

Η ενασχόληση του Αβέρωφ και του Σεφέρη με το Κυπριακό, ξεκίνησε την ίδια ακριβώς στιγμή, αφού ο πρώτος μετακάλεσε τον δεύτερο από την πρεσβεία της Βηρυτού αμέσως μόλις ανέλαβε το Υπουργείο των Εξωτερικών, τον Μάιο του 1956. Από το καλοκαίρι του 1956 έως το καλοκαίρι του 1957 ο Σεφέρης θα είναι βασικός βοηθός του Αβέρωφ στον χειρισμό του εθνικού θέματος. Η ανταλλαγή των επιστολών όπου διατυπώνονται οι επιφυλάξεις του Σεφέρη, δεν αφορούν απλώς τη “διαφωνία” ενός κορυφαίου πνευματικού ανθρώπου, αλλά τους δισταγμούς ενός από τους υπεύθυνους χειριστές του θέματος· αποδίδουν μια συζήτηση στους κόλπους της ελλαδικής πλευράς για τα κίνητρα, την απόφαση, τη στρατηγική και τη συγκεκριμένη τακτική που οδήγησαν στη δημιουργία του ανεξάρτητου κυπριακού κράτους.

Το βιβλίο του Ευάνθη Χατζηβασιλείου –καθηγητή της Ιστορίας του Μεταπολεμικού Κόσμου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών–, βασίζεται σε πολύχρονη, πολυαρχειακή έρευνα στα προσωπικά αρχεία των Κωνσταντίνου Καραµανλή, Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα, Κωνσταντίνου Τσάτσου, Γιώργου Σεφέρη. Έχει επίσης µελετηθεί υλικό από το Διπλωµατικό και Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών, το αρχείο του Φόρεϊν Οφις, αµερικανικά δηµοσιευµένα έγγραφα, καθώς και άλλες δηµοσιευµένες πηγές. Αποτελεί μια απόπειρα για μια εντελώς νέα ματιά στο θέμα «Σεφέρης-Κύπρος», χρησιμοποιώντας ένα νέο σώμα αρχειακού υλικού, το οποίο δεν έχει χρησιμοποιηθεί έως σήμερα. Ο Χατζηβασιλείου προσεγγίζει κρίσιμες πτυχές της νεοελληνικής Ιστορίας, με αφορμή ενέργειες – εκτιμήσεις του διπλωμάτη Σεφέρη και τη δυνατότητα του Αβέρωφ, λόγω ειδίκευσης, στην ανάλυση των διεθνών υποθέσεων. Η αντιπαράθεση αυτών των δύο προσωπικοτήτων, με τα τόσα γοητευτικά στοιχεία που συνέτρεχαν την κάθε μια, δεν κεντρίζει μόνο το ενδιαφέρον ενός ιστορικού, αλλά και του ευρύτερου αναγνωστικού κοινού, που επιθυμεί να έχει μια συνολική προσέγγιση και ερμηνεία της ελληνικής στρατηγικής και τακτικής ενόψει της διευθέτησης του Κυπριακού.

Τεύχος 613 (Ιούλιος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>