Σπυρίδων Πλακούδας
Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος (1946-1949), Πεδίο μάχης του ψυχρού πολέμου

Εκδόσεις Επίκεντρο, 2017, ΣΕΛ.: 290 ΤΙΜΗ: 16,00 €

Κατά τον 21ο αιώνα, ο ανταρτοπόλεμος συνιστά τον πιο διαδεδομένο τύπο πολέμου παγκοσμίως, προκαλώντας αέναες διαφωνίες ως προς την καταλληλότερη μέθοδο αντιμετώπισής του. Οπότε, ο Εμφύλιος Πόλεμος (1946-1949), μια από τις χειρότερες καταστροφές του Ελληνισμού, χρίζει ιδιαίτερης προσοχής ένεκα της διττής μοναδικότητάς του: είναι το πρώτο πεδίο σύγκρουσης μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και επίσης μια σπάνια περίπτωση ήττας ανταρτών κατά τον Ψυχρό Πόλεμο.

Ο Εμφύλιος περιβάλλεται από κατεστημένους μύθους της μεταπολίτευσης, σεχτικά με τα αίτια, την εξέλιξη και την έκβαση της σύγκρουσης. Αρχεία που προσφάτως ήρθαν στο φως ανατρέπουν την κυρίαρχη μυθολογία («αναθεωρητικής» εμπνεύσεως) περί Εμφυλίου. Η «αναθεωρητική» σχολή σκέψης υποστηρίζει εν είδει απολογίας πως η Αριστερά δεν επεδίωκε την στρατιωτική σύρραξη, αλλά οδηγήθηκε σε αυτή από την «Λευκή τρομοκρατία».

Σε αντίθεση με ομοειδή έργα, το βιβλίο του Σπυρίδωνος Πλακούδα – επίκουρου καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικής στο American University in the Emirates– ερμηνεύει τον Εμφύλιο Πόλεμο υπό το πρίσμα της Στρατηγικής – όχι της Ιστορίας ή της Πολιτικής· αναλύει σε βάθος, πρώτον, πώς η Ελλάδα πρωταγωνίστησε στις διεθνείς εξελίξεις παρά το μικρό μέγεθός της και, δεύτερον, πώς ένα ισχυρό αντάρτικο ηττήθηκε εντός μόλις 4 ετών.

Αν και τερματίστηκε πριν από 60 χρόνια, ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος παραμένει επίκαιρος όσο ποτέ για τους απανταχού επαΐοντες της θεωρίας και της πρακτικής του αντι-ανταρτοπολέμου. Κατ’ αρχάς, ο Εμφύλιος Πόλεμος αποτελεί μια εκ των σπανιότερων περιπτώσεων μόνιμης νίκης έναντι ενός αντάρτικου κατά τον 20ό αιώνα. Οι αντάρτες, ακόμα και όταν ηττώνται αποφασιστικά, ως επί το πλείστον ανασυντάσσονται ταχύτατα και εξαπολύουν εκ νέου επιθέσεις ύστερα από ολιγοετή παύση –όπως, βέβαια, αποδεικνύουν περίτρανα οι διαδοχικές, πλην όμως αποτυχημένες εξεγέρσεις των Κούρδων στην Τουρκία τον 20ό αιώνα. Αντιθέτως, η ήττα των ανταρτών στον Εμφύλιο Πόλεμο σηματοδότησε το οριστικό τέλος της ένοπλης κομμουνιστικής απειλής.

Ο Πλακούδας, μετά από έρευνα ετών σε απόρρητα ή μη προσβάσιμα αρχεία, συμπληρώνει με το βιβλίο του ένα μεγάλο κενό στην ογκωδέστατη επιστημονική και εκλαϊκευμένη σχετική βιβλιογραφία, εφόσον απαντά τεκμηριωμένα στο ερώτημα γιατί υπερίσχυσε εν τέλει το αστικό καθεστώς και γιατί ηττήθηκε το κομμουνιστικό αντάρτικο. Συνοψίζει τη φύση και τον χαρακτήρα του ανταρτοπολέμου, ερευνώντας τα πραγματικά αίτια του Εμφυλίου. Αναλύει τη δεύτερη, και αμφιλεγόμενη φάση του (Ιανουάριος – Οκτώβριος 1947), περίοδο κατά την οποία οι στρατιωτικές επιχειρήσεις αμφοτέρων των εμπολέμων διεξάγονταν ταυτόχρονα με ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Τέλος εξετάζει την Τρίτη, και ομολογουμένως βιαιότερη, φάση του (Νοέμβριος 1947 – Σεπτέμβριος 1949), την περίοδο, δηλαδή, που μεσολαβεί από την εφαρμογή του «Σχεδίου Λέμνες» από το ΚΚΕ για την ίδρυση της «Ελεύθερης Ελλάδας» έως την ολοκληρωτική ήττα του ΔΣΕ στις μάχες του Γράμμου και του Βίτσι δύο χρόνια αργότερα.

Το βιβλίο ουσιαστικά συνοψίζει τα διδάγματα του Εμφυλίου, με αποτέλεσμα να αποδεικνύεται εξαιρετικά χρήσιμο τόσο στους λάτρεις της σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας όσο και στους μελετητές των Διεθνών Σχέσεων και της Στρατηγικής – ιδίως στους μελετητές του ανταρτοπόλεμου.

Τεύχος 612 (Ιούνιος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>