Γιώργος Χ. Κούζας
Η επαιτεία στην πόλη | Μορφές οργάνωσης, στρατηγικές επιβίωσης, ταυτότητες

Εκδόσεις Παπαζήση, 2017, ΣΕΛ.: 956, ΤΙΜΗ: 47,70 €

Το βιβλίο του Γιώργου Χ. Κούζα –βασίζεται σε πολυετή επιτόπια εθνογραφική έρευνα–, για πρώτη φορά προσεγγίζεται το φαινόμενο της επαιτείας στον ελληνικό αστικό χώρο ολιστικά, ενώ αναδεικνύονται όλες οι όψεις της καθημερινής επιβίωσης και δράσης των ζητιάνων στην Αθήνα σήμερα.

Ο Γ. Χ. Κούζας ρίχνει άπλετο ερευνητικό φως στις διαδρομές της επαιτείας όπως αυτές σχεδιάστηκαν από τα συστήματα εργασίας, τα καθεστώτα ελέγχου της πρόνοιας και έσπρωξαν στην κοινωνική περιπλάνηση της επιβίωσης μέσα στη σύγχρονη πόλη. Επισημαίνει ότι η επαιτεία και η Ιστορία της έχουν μια δυναμική πορεία, ξεκινούν με σχέσεις με την οικονομία και την κοινωνία και αποκτούν στην πορεία συνήθειες, γλώσσα επικοινωνίας, ρόλους και στέκια, και με την πάροδο του χρόνου στοιχεία ενός ιδιαίτερου πολιτισμού.

Προκειμένου να αναδειχθεί η σημασία της κατανόησης της επαιτείας για τη σύγχρονη κοινωνία ο Γ. Χ. Κούζας από την αρχή θέτει τον αναγνώστη μπροστά από δυο καίρια διλήμματα. Το πρώτο αφορά το αν η επαιτεία είναι το άθροισμα των ζητιάνων και των χαρακτηριστικών τους ή τα υποκείμενα εκείνα που συνδέονται ως μικρές ή μεγάλες συλλογικότητες με την κοινωνία και την οργάνωσή της. Το δεύτερο δίλημμα αφορά το αν ο επαίτης είναι παθητικός δέκτης της κοινωνικής οργάνωσης ή ένα ενεργό υποκείμενο.

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου εξετάζονται τόσο οι σχετικές με την κοινωνική περιθωριακότητα θεωρητικές σχολές διεθνώς όσο και οι ανάλογες εξελίξεις στον χώρο των κοινωνικών επιστημών στην Ελλάδα. Επίσης, εξετάζεται συγκριτικά το φαινόμενο της επαιτείας με ανάλυση παραδειγμάτων, ενώ παρουσιάζεται η ιστορική διαδρομή της επαιτείας στην Ελλάδα κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα.
Στο δεύτερο μέρος γίνεται λόγος αναλυτικά για το φαινόμενο της επαιτείας σήμερα, όπως το βίωσε και το κατέγραψε ο συγγραφέας, μέσα από την επιτόπια έρευνα και την προσωπική επαφή με τους ζητιάνους. Ειδικότερα, αναλύονται οι πολλαπλές ταυτότητες των ζητιάνων στη σύγχρονη πόλη, οι συνθήκες της καθημερινής τους διαβίωσης, οι στρατηγικές επιβίωσης στον αστικό χώρο, τα δίκτυα και οι συλλογικότητες που αναπτύσσουν, καθώς και οι μορφές οργάνωσης και δράσης των ζητιάνων. Επίσης, έμφαση δίνεται στα βιώματα, τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων αυτών, μέσα από την ανάλυση του λόγου τους, ώστε να κατατεθεί η δική τους σκέψη για το φαινόμενο της επαιτείας: πώς τελικά βλέπουν οι ίδιοι τον εαυτό τους, τη σχέση τους με τους “άλλους”, τι προσδοκούν και τι σκέφτονται για το μέλλον τους.

Προκειμένου το θέμα της επαιτείας να εξεταστεί διαχρονικά, αλλά και συγκριτικά τόσο με διάφορα ιστορικά περιβάλλοντα όσο με τις εξελίξεις ανάλογων φαινομένων σε άλλες χώρες, στο εξαιρετικό από κάθε πλευρά βιβλίο εκτός από τα θεωρητικά και μεθοδολογικά ζητήματα, γίνεται και μια ιστορικο-συγκριτική αναδρομή στο φαινόμενο της επαιτείας τόσο στην Ευρώπη, στην Ασία (κυρίως Ινδία και Κίνα) και στις ΗΠΑ όσο και στην Ελλάδα. Ο Γιώργος Χ. Κούζας συνδυάζει στην έρευνα του την μεθοδολογική ευρηματικότητα με την ανθρωπιά.

Τεύχος 611 (Μάιος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>