Η τελευταία πράξη του δράματος των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης: Οι απελάσεις του 1964

των ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΜΑΥΡΟΚΕΦΑΛΟΥ και ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΟΚΕΦΑΛΟΥ

«Η Τουρκική Κυβέρνηση αναλαμβάνει την υποχρέωση να παρέχει εις πάντας τους κατοίκους της Τουρκίας πλήρη και απόλυτον προστασίαν της ζωής και της ελευθερίας αυτών αδιακρίτως γένους, εθνικότητος, γλώσσης, φυλής ή θρησκείας ». «Οι ανήκοντες εις μη Μουσουλμανικάς Μειονότητας υπήκοοι Τούρκοι, θα απολαύωσι των αυτών αστικών και πολιτικών δικαιωμάτων ων και οι Μουσουλμάνοι. […] Πάντες οι κάτοικοι της Τουρκίας, άνευ διακρίσεως θρησκεύματος θα ώσιν ίσοι απέναντι του νόμου. […] Ουδείς περιορισμός θέλει επιβληθεί κατά της ελευθέρας χρήσεως παρά παντός Τούρκου υπηκόου οποιασδήποτε γλώσσης ». Τα άρθρα 38 και 39 της Συνθήκης της Λωζάννης (24 Ιουλίου 1923) γέννησαν την ελπίδα στους Έλληνες που συνέχιζαν να διαβιούν σε τουρκικό έδαφος ότι θα ήταν ασφαλείς. Η προσδοκία των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης για μόνιμη παραμονή γιγαντώθηκε με την υπογραφή λίγους μήνες αργότερα της Σύμβασης περί ανταλλαγής των ελληνορθόδοξων και των μουσουλμανικών πληθυσμών, η οποία όριζε ότι από την υποχρεωτική ανταλλαγή εξαιρούνταν οι Etablis (εγκατεστημένοι) στην Πόλη πριν από την 30ή Οκτωβρίου 1918 ελληνορθόδοξοι, όπως και οι μουσουλμάνοι κάτοικοι της Δυτικής Θράκης.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν όμως, με κορωνίδα τη «νύχτα των κρυστάλλων» της Κωνσταντινούπολης (6/7 Σεπτεμβρίου 1955) απέδειξαν φρούδες αυτές τις ελπίδες και κατέστησαν ασαφές και ανασφαλές το μέλλον της ελληνικής κοινότητας. Το σχέδιο των Τούρκων για αφανισμό του ελληνικού στοιχείου της περιοχής, που είχε τεθεί σε εφαρμογή δεκαετίες νωρίτερα, κορυφώθηκε με τις
απελάσεις του 1964.

Οι εξελίξεις-ζυμώσεις που έλαβαν χώρα στο μεσοδιάστημα των δύο διωγμών (1956-1963)

Στις 24 Οκτωβρίου 1955, έναν περίπου μήνα μετά το πογκρόμ κατά της ελληνικής μειονότητας, πραγματοποιήθηκε τελετή συγγνώμης στην ελληνική σημαία στη Σμύρνη. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις συνεχείς υποσχέσεις και διαβεβαιώσεις από την κυβέρνηση Μεντερές περί καταβολής αποζημιώσεων στα θύματα της βάναυσης επίθεσης, δημιούργησε ένα θετικό κλίμα, το οποίο όμως σύντομα έμελλε να διαψευστεί. Το 1956 οι ελληνοτουρκικές σχέσεις εισήλθαν σε μια περίοδο κρίσης, με τον αντίκτυπο για τον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης να είναι βέβαια άμεσος και επώδυνος…

Ανακαλύψτε περισσότερα στο Τεύχος 609 Μαρτίου 2019>>