«Κοινοβουλευτισμός ή δικτατορία»;

Το κρίσιμο μεσοπολεμικό δίλημμα στις συζητήσεις της Παντείου Σχολής των Πολιτικών Επιστημών (Μάιος 1932)

του ΔΗΜΗΤΡΗ ΝΤΟΥΡΟΥ

Η επιβολή της δικτατορίας από τον Ιωάννη Μεταξά στις 4 Αυγούστου 1936 αποτελεί σημαντική τομή στην ιστορία του ελληνικού Μεσοπολέμου, αλλά και στη γενικότερη εξέλιξη των πολιτικών θεσμών της χώρας. Ωστόσο, όπως θα επιχειρήσει να αναδείξει το παρόν άρθρο, η αυταρχική αυτή εκτροπή δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία, καθώς τα δικτατορικά πειράματα ήταν κοινή εμπειρία τόσο στην ελληνική όσο και στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή των δεκαετιών του ’20 και του ’30. Όσον αφορά την Ελλάδα, το δίλημμα «κοινοβουλευτισμός ή δικτατορία» είχε τεθεί με σαφή τρόπο ήδη από το 1932. Λίγα χρόνια αργότερα, οι συγκυρίες θα ευνοούσαν την επιβολή της δεύτερης λύσης.

Η κρίση των πολιτικών θεσμών στη μεσοπολεμική Ελλάδα και το δίλημμα «κοινοβουλευτισμός ή δικτατορία»

Ο αντικοινοβουλευτισμός στην Ελλάδα δεν ήταν αποκλειστικά μεσοπολεμικό φαινόμενο. Το καλοκαίρι του 1909, κατά τα γεγονότα του Κινήματος στο Γουδί, βρήκαν την ευκαιρία να εκφραστούν κάποιες τάσεις απόρριψης των κοινοβουλευτικών διαδικασιών που, αν και περιθωριακές, ενυπήρχαν στην εγχώρια διανόηση της περιόδου. Προκειμένου όμως να κατανοήσουμε και να ερμηνεύσουμε την κρίση και την κατάρρευση της Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας (1924-1935), είναι απαραίτητο να στρέψουμε το βλέμμα μας στα χρόνια του Εθνικού Διχασμού και των κατοπινών του εξελίξεων, και να αναλογιστούμε τις καταλυτικές συνέπειες που τα γεγονότα αυτά είχαν για το εγχώριο πολιτικό σύστημα.

Η συχνότητα των εκτροπών από τον ομαλό κοινοβουλευτικό βίο αποτελεί ένα…

Ανακαλύψτε περισσότερα στο Τεύχος 609 Μαρτίου 2019>>