Νουρντάν Τουρκέραν
“Δεν έχω πατρίδα, έχω τον τόπο μου”
Ρωμιοί της Πόλης
Χώρος, μνήμη, τελετουργίες

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Νίκη Σταυρίδη

Εκδόσεις Πατάκη, 2018, ΣΕΛ.: 560, ΤΙΜΗ: 21,90 €

H Noυρντάν Τουρκέρ –διδάκτωρ κοινωνικής ανθρωπολογίας–, διηγείται και βάζει τα πρόσωπά του να διηγηθούν τον ρόλο που παίζει το γεγονός ότι ζουν ή έζησαν στην Πόλη, αλλά και τον ρόλο της ίδιας της Πόλης στο χτίσιμο της ταυτότητάς τους.

Διηγείται με το στόμα των ανθρώπων της ελληνορθόδοξης κοινότητας πώς αναπαράγεται η ταυτότητα στον χώρο, στους μύθους, στις τελετουργίες και μέσα στη μνήμη. Η ιστορία αυτού του βιβλίου αναπόφευκτα μιλάει και για τη φθορά που υπέστη η πολίτικη ταυτότητα με τις αλλεπάλληλες εθνικιστικές κακοποιήσεις, με την αγριότητα των Σεπτεμβριανών του 1955, τις εξορίες και άλλα.

Ακόμη, είναι η ιστορία των αλλαγών που πέρασε και περνάει η Κωνσταντινούπολη και η ταυτότητα της Πολίτισσας και του Πολίτη. Αποφεύγοντας και απορρίπτοντας την παγίδα της νοσταλγίας που ελλοχεύει στην αφήγηση για τη συγκεκριμένη ταυτότητα, μας δίνει το παράδειγμα ενός ολοζώντανου και αναλυτικού βλέμματος στο θέμα που ερευνά.

Στο κεφάλαιο με τίτλο «Η μνήμη της πόλης » αναπτύσσει με λεπτομέρειες τη βυζαντινή Ιστορία που συνδέεται με την Ιστορία του Χριστιανισμού, και ιδιαίτερα της Ορθοδοξίας. Ο καθορισμός των χριστιανικών διδαχών, η διαμόρφωση των αρχών και των πρακτικών της ορθοδοξίας και η εμφάνιση των θρησκευτικών διαφορών καλύπτουν σημαντικό μέρος της βυζαντινής Ιστορίας, στην οποία προσαρτώνται και οι πληροφορίες της με τις προσωπικές ιστορίες τους.

Στο κεφάλαιο, «Τι να σημαίνει να είσαι Ελληνορθόδοξος», επεξεργάζεται τις έννοιες του ανήκειν, της εθνοτικής ταυτότητας, του εθνικισμού και του έθνους-κράτους. Αναλύει τον παράγοντα της γλώσσας που είναι το συστατικό της ταυτότητας του Ρωμιού ορθοδόξου, αναφέρεται στους περιορισμούς που αφορούν την ομιλία της γλώσσας στη δημόσια σφαίρα, καθώς επίσης και στον ρόλο της γλώσσας στην Αθήνα, ως διαχωριστική γραμμή που συμβολίζει την πολίτικη καταγωγή και διαφοροποιεί τα άτομα από τους Έλληνες/Ελλαδίτες. Αναφέρεται επίσης στην πνευματική κληρονομιά που σχετίζεται με την έννοια της θρησκείας, η οποία αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά της ταυτότητας.

Στο κεφάλαιο με τίτλο «Το φευγιό», ξεκινά από το ανασφαλές έδαφος το οποίο είχε καταστεί μέρος της ταυτότητας και συνεχίζει με θέματα όπως ο φόβος, η «λήψη της απόφασης» για το φευγιό, η εγκατάλειψη της πατρίδας και η εγκατάσταση στην Αθήνα, και ακόμη τα συναισθήματα της αποξένωσης και της νοσταλγίας, και η συνακόλουθη πορεία της παραμονής ή της φυγής από την Πόλη αλλά και η επανεγκατάσταση σε αυτήν. Επεξεργάζεται το συγκεκριμένο βίωμα συσχετίζοντας τις τελετουργίες των Ρωμιών Πολιτών που ζουν στην Αθήνα με την προσπάθειά τους να διατηρήσουν μια συνέχεια και να εξακολουθούν να βιώνουν την πολίτική αίσθηση.

Η Νουρντάν Τουρκέρ καταγράφει τη μνήμη και την ταυτότητα των Ρωμιών της Πόλης δίνοντας φωνή στους ίδιους, κατά κύριο λόγο ανοίγει ένα παράθυρο στον κόσμο των αντιλήψεων και των συναισθημάτων των Ελλήνων και Ελληνίδων της Κωνσταντινούπολης. Παρουσιάζει αντικειμενικά τη σχέση ταυτότητας-τελετουργίας στην κοινότητα των Ελληνορθοδόξων της Πόλης/Ιστανμπούλ, μαζί με το πολυκύμαντο ιστορικό υπόβαθρό της.

Τεύχος 607 (Ιανουάριος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>