6 Ο Β' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ TO ΧΑΣΜΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ
To 1949 έληξε η θερμή φάση του ελληνικού Εμφυλίου, ενώ την ίδια χρονιά άρχισε η επάνοδος της νεοϊδρυθείσας (Δυτικής) Γερμανίας στη διεθνή σκηνή. Με τα δεδομένα της παγκόσμιας πόλωσης, οι μετεμφυλιοπολεμικές κυβερνήσεις των Αθηνών έβαζαν τις «ξεπερασμένες» μνήμες της Κατοχής σε δεύτερη μοίρα - επικροτώντας την επιστροφή της (νεας) Γερμανίας με τις (διαχρονικές) «στρατιωτικές αρετές».
Η στρατηγική κατευνασμού της επίσημης Αθήνας απέναντι στον όψιμο, αλλά βαρυσήμαντο, εταίρο της Δυτικής Συμμαχίας απάλλαξε τον τελευταίο από την οδυνηρή υποχρέωση να αναθεωρεί τη «μνημοκτόνο» στάση του, όπως αναγκάστηκε να κάνει όπου οι κυβερνήσεις δεν είχαν υιοθετήσει τα κριτήρια των κατακτητών για να ξεχωρίσουν το καλό από το κακό. Οι επέτειοι ενεργοποιούν τη μνήμη, συχνά όμως την απλοποιούν ή ακόμη τη χειραγωγούν. Οι λαοί συνήθως κάνουν ιεράρχηση των επετείων, προβάλλοντας ορισμένες, απωθώντας άλλες. Η επέτειος του ΟΧΙ συμβολίζει τη σχεδόν απόλυτη ενότητα των Ελλήνων, αφού ο λαός τότε συμφώνησε ακόμη και με τον δικτάτορα. Στην κρίσιμη στιγμή, στις τρεις το πρωί, ο Μεταξάς ήταν ο μόνος που θα μπορούσε να είχε απαντήσει με ένα «ΝΑΙ» στον ιταλικό εκβιασμό, να ανοίξει δηλαδή την κερκόπορτα στον εισβολέα, αφαιρώντας από τον λαό τη δυνατότητα να αντιδράσει αποτελεσματικά.
Η 28η Οκτωβρίου συμβολίζει επίσης την επακόλουθη νικηφόρα αντεπίθεση του ελληνικού στρατού, την απρόσμενη πρώτη νίκη κατά του φαινομενικά αήττητου φασιστικού άξονα - μια ένδοξη ανατροπή των «δεδομένων» που έδωσε νέο θάρρος στους χειμαζόμενους Ευρωπαίους. Δεν εκπλήσσει λοιπόν το γεγονός γιατί η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που επιμένει να γιορτάζει την εμπλοκή της στον Πόλεμο και όχι στην Απελευθέρωση. Η χώρα δεν μπορούσε να χαρεί για πολύ το τέλος του Πολέμου το οποίο επισκιάζεται από τον επακόλουθο εμφύλιο σπαραγμό. Έτσι, στους απανταχού της γης εορτασμούς για την 60ή επέτειο από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, είχαμε τη χαρά να δούμε τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια, ανάμεσα στους ελάχιστους αρχηγούς κρατών, οι οποίοι τιμήθηκαν (στη Μόσχα!) για προσωπική συμμετοχή στον αγώνα κατά του Άξονα. Εν γένει όμως, η Ελλάδα ήταν απούσα από τους διεθνείς εορτασμούς, στους οποίους συμμετείχε ακόμη και η Γερμανία. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ένθεν και ένθεν εναπομείναντες αυτόπτες μάρτυρες του μεγάλου πολέμου λιγοστεύουν από μέρα σε μέρα, οι ιστορικές επέτειοι μας δίνουν την ευκαιρία να εξετάσουμε τη διαδρομή της επίσημης μνήμης μέσα από τις συμπληγάδες των σκοπιμοτήτων της πολιτικής. Και θα δούμε ότι η μνήμη αυτή συχνά υπέστη πολιτικό σωφρονισμό, αν όχι «υγειονομική ταφή»...
[ Περισσότερα στο τεύχος... ]
