Ιωάννα Οικονόμου-Αγοραστού

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ…. ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΗΣ ΒΑΪΜΑΡΗΣ… ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΓΚΑΙΤΕ

Εκδόσεις University Studio Press, 2012, ΣΕΛ.: 254, ΤΙΜΗ: 18,00 €

Στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα η Βαϊμάρη γίνεται το κέντρο της πνευματικής ζωής στον γερμανόφωνο χώρο, που αυτήν την εποχή κυριαρχείται από μια στροφή προς την ελληνική αρχαιότητα. Οι Γερμανοί διανοούμενοι θα αναζητήσουν πρότυπα που θα βοηθήσουν να επιτύχει ο άνθρωπος την αρμονία ζωής και ιδεώδους, φύσης και ελευθερίας, σώματος-ψυχής-πνεύματος και μάλιστα τέτοια πρότυπα που θα μπορούν να αντιμετωπίσουν τη γαλλική ιδεολογική και πολιτική υπεροχή. Και επειδή την υπεροχή της η Γαλλία την είχε στηρίξει στην ιστορική ταύτισή της με την αρχαία Ρώμη, της οποίας εμφανιζόταν ως ο νόμιμος κληρονόμος και αυθεντικός εκφραστής, οι Γερμανοί στρέφουν τα βλέμματά τους προς την αρχαία Ελλάδα. Μέσα σε αυτό το κλίμα, η κοινωνία της Βαϊμάρης έρχεται σε επαφή με το ελληνικό πνεύμα κυρίως μέσω του θεάτρου, των περιοδικών με τα ελληνικά ονόματα και συχνά ελληνικά θέματα, των εορταστικών εκδηλώσεων και των αυτοσχέδιων παραστάσεων που οργάνωνε κυρίως ο Γκαίτε για την Αυλή, και που συχνά είχαν αρχαίο ελληνικό θέμα.

Τέτοια γεγονότα αποτελούσαν θέματα συζητήσεων για μήνες στη μικρή πόλη και καταγράφονταν και σχολιάζονταν σε ημερολόγια, απομνημονεύματα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις και επιστολές από κυρίους και κυρίες της Αυλής, δασκάλους, νομικούς, εκδότες, ηθοποιούς κ.λπ. Το πλούσιο και ποικίλο σχετικό υλικό θα μπορούσε να το κατατάξει κανείς σε δύο μεγάλες κατηγορίες, κείμενα στα οποία η αναφορά στο ελληνικό στοιχείο γίνεται μέσα σε ένα ανάλαφρο πλαίσιο και κείμενα στα οποία το ελληνικό στοιχείο αποτελεί αντικείμενο βαθύτερου στοχασμού και φιλολογικών συζητήσεων. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει εκείνα τα κείμενα στα οποία η αναφορά στο ελληνικό στοιχείο γίνεται μέσα από ένα ανάλαφρο πλαίσιο, στην ευχάριστη περιγραφή μιας γιορτής, μιας διασκεδαστικής συγκέντρωσης. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει κείμενα στα οποία το ελληνικό στοιχείο αποτελεί αντικείμενο βαθύτερου στοχασμού, σοβαρών φιλολογικών συζητήσεων και προβληματισμών. Ωστόσο, και οι δύο κατηγορίες παρέχουν πολύτιμο υλικό που αλληλοσυμπληρώνει την εικόνα της πρόσληψης του ελληνικού στοιχείου από τους κατοίκους της Βαϊμάρης.

Η σχετική με την κλασική Βαϊμάρη βιβλιογραφία –ιδιαίτερα εκείνη που αναφέρεται στην αρχαία Ελλάδα–, είναι πολύ εκτενής και περιλαμβάνει πολλές οπτικές γωνίες, ωστόσο πάντα θα υπάρχει μια νέα οπτική, όπως εν προκειμένω της Ιωάννας Οικονόμου-Αγοραστού –καθηγήτριας Συγκριτικής Γραμματολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ–, που εξετάζει 60 περίπου χρόνια που οριοθετούνται από την άφιξη του Γκαίτε στην πόλη το 1775 ως τον θάνατό του το 1832. Η κυρία Οικονόμου-Αγοραστού παρουσιάζει σε μετάφρασή της και σχολιάζει όσα κείμενα κάνουν εκτενή αναφορά στον αρχαίο κόσμο, και συνειδητά, και όχι εν συντομία και τυχαία, τα προσφέρει στον αναγνώστη με όλη τους τη φρεσκάδα και την αμεσότητα, ανεξάρτητα από τη συχνά μονόπλευρη οπτική τους.

ΔΙΟΝΥΣΗΣ Ν. ΜΟΥΣΜΟΥΤΗΣ