Τον χειμώνα του 1948‐1949 διεξήχθησαν οι σκληρότερες μέχρι τότε μάχες του Εμφυλίου, με τις επιθέσεις του Δημοκρατικού Στρατού σε Καρδίτσα, Καρπενήσι, Νάουσα, Φλώρινα. Οι συγκρούσεις αυτές στο επίπεδο των απωλειών μεταξύ των αντιπάλων ήταν πράγματι οι μεγαλύτερες του πολέμου. Η επιθετική δραστηριότητα ήταν μονόδρομος για τον ΔΣΕ, μια και αποτελούσαν τον μόνο τρόπο για να αναπληρώσει τις ελλείψεις του σε εφοδιασμό και στρατολογία. Η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση, που είχε ιδρυθεί έναν χρόνο πριν, δεν αναγνωρίστηκε επίσημα από κανένα κράτος και ο ΔΣΕ δεν είχε να περιμένει έξωθεν ενίσχυση ούτε κατ’ ελάχιστο σε σύγκριση με τον εθνικό στρατό. Άρχισε λοιπόν από το φθινόπωρο του 1948 μια προσπάθεια συγκέντρωσης δυνάμεων σε μονάδες ικανές να αναλάβουν επιθετική δραστηριότητα, ώστε να επιλυθούν με τον τρόπο αυτό οι ελλείψεις σε εφόδια και ανθρώπινο δυναμικό.

Στα τέλη του 1948 άρχισε να γίνεται διακριτή η ήττα του ΔΣΕ. Ο Eθνικός Στρατός είχε αναδιοργανωθεί πλήρως, είχε εξοπλιστεί με τα κατάλληλα όπλα και εφόδια για τη διεκπεραίωση των επιχειρήσεων εναντίον των ανταρτών, και είχε καταφέρει να αυξήσει σημαντικά τη δύναμή του.

Η μάχη του Καρπενησίου και η κατάληψη της πόλης από τον ΔΣΕ επί 19 ημέρες, αν και ήταν μία από τις κορυφαίες φάσεις του Εμφυλίου πολέμου (1946-1949), εντούτοις αποτέλεσε την αρχή του τέλους του. Η κατάληψη του Καρπενησίου, η οποία άρχισε στις 19 Ιανουαρίου και τέλειωσε στις 6 Φεβρουαρίου 1949 –το Καρπενήσι παρέμεινε στα χέρια του ΔΣΕ για 18 ημέρες–, υπήρξε ένα γεγονός που, υπό άλλες συνθήκες, θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία του Εμφυλίου. Ήδη όμως ο κυβερνητικός στρατός αριθμούσε 250.000 άνδρες, διέθετε άφθονο πολεμικό υλικό και πακτωλούς πάσης φύσεως αμερικανικών εφοδίων, ενώ ο ΔΣΕ έμενε με λιγότερους από 20.000 μαχητές και μαχήτριες, με υποτυπώδη οπλισμό και ανύπαρκτα εφόδια. Άλλωστε τις 18 ημέρες που ο ΔΣΕ κρατούσε την πόλη, οι μονάδες του είχαν ήδη εκκαθαριστεί και, βάσει του κυβερνητικού σχεδίου, απέμεναν ακόμη δύο φάσεις: η εκκαθάριση της Ρούμελης και η επιχείρηση του Γράμμου. Αυτός ήταν και ο λόγος που η κατάληψη του Καρπενησίου προξένησε μεγάλη έκπληξη, αφού, κατά κάποιο τρόπο, αποτελούσε τότε την αιχμή του δόρατος των κυβερνητικών για ολόκληρη τη δυτική Ελλάδα.

Η ανακατάληψη του Καρπενησίου αποδείχτηκε μια όχι εύκολη επιχείρηση και κινητοποίησε σημαντικές δυνάμεις του Εθνικού Στρατού. Οι επιθέσεις προς το Καρπενήσι ήταν συνεχείς. Οι δυνάμεις του ΔΣΕ, αφού  συμπτύχθηκαν στην πόλη, άρχισαν να αποχωρούν και στις 8 Φεβρουαρίου οι  δυνάμεις του Εθνικού Στρατού μπήκαν στην πόλη. Παρά την επίμονη καταδίωξη των τμημάτων του ΔΣΕ τις επόμενες μέρες, αυτά κατάφεραν να διαφύγουν την περικύκλωση και την εξόντωσή τους, περνώντας ύστερα από πολύπλοκους ελιγμούς στα Άγραφα. Η κατάληψη του Καρπενησίου υπήρξε το αποκορύφωμα της επιθετικής δραστηριότητας του ΔΣΕ τον χειμώνα του 1948‐1949, μετά τις επιτυχίες στην Καρδίτσα και στη Νάουσα. Έμελλε όμως να ακολουθήσει μια μεγάλη αποτυχία, που σήμανε και την καμπή του πολέμου προς την τελική ήττα του Δημοκρατικού Στρατού: η μάχη της Φλώρινας.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 680 (Φεβρουάριος 2025)

Δείτε Περισσότερα >>