Στις 29 Σεπτεμβρίου 1911 το Βασίλειο της Ιταλίας κήρυξε τον πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, διεκδικώντας εδάφη που ανήκαν στο βιλαέτι της Τριπολίτιδας (σημ. Λιβύη). Με το ξέσπασμα του Α΄ Βαλκανικού πολέμου, στις 9 Οκτωβρίου 1912, η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρέθηκε να πολεμά σε πολλά μέτωπα. Σε μια προσπάθεια να περιοριστούν τα μέτωπα αυτά, υπογράφηκε στις 18 Οκτωβρίου 1912 η Συνθήκη του Ουσί, σύμφωνα με την οποία οι μεν Οθωμανοί αναγνώριζαν την ιταλική κυριαρχία στην περιοχή της Τριπολίτιδας, οι δε Ιταλοί υπόσχονταν την επιστροφή των κατεχόμενων νησιών υπό οθωμανικό έλεγχο.

Με τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων το καλοκαίρι του 1913, η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρέθηκε αποδυναμωμένη και ανίκανη να διεκδικήσει τα συμφωνημένα από τους Ιταλούς. Από τον Νοέμβριο του 1914 επίσης ενεπλάκη στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, στο πλευρό της Γερμανικής Αυτοκρατορίας και της Αυστρουγγαρίας. Η Ιταλία, από την πλευρά της, πολέμησε στο πλευρό των αντίπαλων δυνάμεων, της Αντάντ.

Στη μυστική Συνθήκη του Λονδίνου του Απριλίου του 1915 καθοριζόταν ως «ανταμοιβή» των Ιταλών η αναγνώριση της κατοχής των νησιών. Τον Αύγουστο του 1915 η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στο πλαίσιο των εχθροπραξιών, στις 28 Δεκεμβρίου 1915 οι Γάλλοι κατέλαβαν το Καστελλόριζο.

Η λήξη του πολέμου ακολουθήθηκε από τη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, τον Ιανουάριο του 1919. Μέσα στους κόλπους της Αντάντ, η Ελλάδα και η Ιταλία κατέληξαν σύμμαχοι, με αποτέλεσμα την υπογραφή  στις 29 Ιουλίου 1919 του διμερούς συμφώνου Βενιζέλου-Τιτόνι, που προέβλεπε ότι η Ιταλία θα παραχωρούσε στην Ελλάδα την κυριαρχία των κατεχομένων από αυτή νησιών, εκτός της Ρόδου. Ύστερα από έναν χρόνο, η Ιταλία κατήγγειλε τη συμφωνία επειδή δεν εξυπηρετούσε τα συμφέροντά της.

Με αυτά τα δεδομένα έκλεισε τον Αύγουστο του 1920 η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, που οδήγησε στη Συνθήκη των Σεβρών, την οποία η κυβέρνηση Μουσταφά Κεμάλ αρνήθηκε να αναγνωρίσει. Ο Κεμάλ κατάφερε σε μικρό χρονικό διάστημα να δημιουργήσει το νέο τουρκικό κράτος που θεμελιώθηκε από τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923. Στο μεσοδιάστημα των δυο συνθηκών οι Γάλλοι παραχώρησαν την 1η Μαρτίου 1921 το Καστελλόριζο στους Ιταλούς, έναντι αδράς αμοιβής.

Σύμφωνα με το άρθρο 15 της συνθήκης της Λωζάνης, η Τουρκία παραιτήθηκε υπέρ της Ιταλίας από κάθε δικαίωμα και τίτλο στα Δωδεκάνησα, τις σχετικές βραχονησίδες, καθώς και επί του Καστελλόριζου. Μετά την αρχική παραχώρηση των Δωδεκανήσων στην Ιταλία το 1923, υπήρξε η εκκρεμότητα της συνοριακής γραμμή στην περιοχή του Καστελλόριζου με την απέναντι τουρκική ακτή και το μέλλον της νησίδας Καρά Αντά (Αρκόνησος). Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δύο χώρες άρχισαν στις 27 Σεπτεμβρίου 1927, και στις 30 Μαΐου 1930 τα δύο μέρη, με ειδική συμφωνία  που άρχισε να ισχύει τον Αύγουστο του 1931, συμφώνησαν να υποβάλουν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης το ζήτημα που προέκυψε από τη Συνθήκη της Λωζάνης σχετικά με τα χωρικά ύδατα του Καστελλόριζου και της απέναντι ακτής. Πριν όμως συζητηθεί το ζήτημα στη Χάγη, επήλθε συμφωνία ανάμεσα στις δύο χώρες. Η νησίδα Στρογγύλη με τον φάρο της παρέμεινε στα Δωδεκάνησα, δηλαδή στην Ιταλία, ενώ η νησίδα Καρά Αντά παραχωρήθηκε στην Τουρκία. Έτσι, στις 26 Ιανουαρίου 1933 το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης κήρυξε το ζήτημα λήξαν.

Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδότης – Διευθυντής

Τεύχος 678 (Δεκέμβριος 2024)

Δείτε Περισσότερα >>