Şevket Pamuk

Άνισοι αιώνες
Οικονομική ιστορία της Τουρκίας από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα

Μετάφραση: Σωτήρης Δημητριάδης

εκδ. Πατάκη, 2021, σελ.: 456, τιμή: 24,00 €

Μέχρι πρόσφατα οι μελέτες των ιστορικών της οικονομίας περιορίζονταν σχεδόν αποκλειστικά στη μελέτη των ανεπτυγμένων οικονομιών της Δυτικής Ευρώπης, της Αμερικής και της Ιαπωνίας. Εδώ και κάποιες δεκαετίες όμως παρατηρείται ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την Ιστορία των ανεπτυγμένων οικονομιών. Η Ιστορία των οικονομιών τους μπορεί να φωτίσει πτυχές των σύγχρονων εξελίξεων στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Χάρη σε μια σειρά βασικών χαρακτηριστικών της, η μελέτη της Τουρκίας μπορεί να φωτίσει σε σημαντικό βαθμό την Ιστορία των οικονομιών και των αναπτυσσομένων χωρών εν γένει. Στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν ξεκινούσε η  Βιομηχανική Επανάσταση, η Τουρκία βρισκόταν ήδη πίσω σε σχέση με τις οικονομίες της βορειοδυτικής Ευρώπης. Η εκβιομηχάνιση της τουρκικής οικονομίας άρχισε μόλις τη δεκαετία του 1930, καταγράφοντας σημαντικά υψηλότερους ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι επιδόσεις της στην οικονομική μεγέθυνση μετά το 1950 είναι σημαντικά υψηλότερες από τους μέσους όρους των χωρών της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής. Παραμένουν όμως χαμηλότερες από τη μεγέθυνση που κατέγραψαν οι δύο μεγαλύτερες αναπτυσσόμενες οικονομίες, η Κίνα και η Ινδία, και συνολικά τα κράτη της νότιας και νοτιανατολικής Ασίας μετά το 1980.

Σε αντίθεση με παραδείγματα περισσότερο επιτυχημένων κρατών, η Ιστορία της οικονομικής της ανάπτυξης δεν έχει μελετηθεί αρκετά, και σε καμία γλώσσα δεν είχε δημοσιευθεί μια οικονομική Ιστορία της για τους δύο τελευταίους αιώνες.

Παρόλο που αποτελεί διαχρονικά μία από τις σημαντικότερες χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου χάρη στον πληθυσμό και στην οικονομία της, έλειπε μέχρι σήμερα μία λεπτομερής μελέτη της οικονομίας της. Ο Σεβκέτ Παμούκ εξετάζει την οικονομική μεγέθυνση και την ανθρώπινη ανάπτυξη στην Τουρκία κατά τους δύο τελευταίους αιώνες.

Υιοθετώντας μια παγκόσμια, συγκριτική οπτική παρακολουθεί την εξέλιξη της τουρκικής οικονομίας σε τέσσερις διακριτές ιστορικές περιόδους: την ανοιχτή οικονομία του 19ου αιώνα και της ύστερης οθωμανικής περιόδου, τη μετάβαση από την αυτοκρατορία στο έθνος-κράτος κατά την περίοδο που διαρκεί από τον Α’ μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και που περικλείει τη μεγάλη κρίση, τη μεταπολεμική περίοδο με τα προστατευτικά μέτρα και την υποκατάσταση των εισαγωγών και, τέλος, τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και το νέο άνοιγμα της οικονομίας μετά το 1980. Ο Παμούκ συγκεντρώνει αναλυτικά στοιχεία για το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το εμπόριο, τους μισθούς, την υγεία και την εκπαίδευση στην Τουρκία. Καταλήγει έτσι στο συμπέρασμα ότι οι άμεσοι παράγοντες όπως η οικονομική πολιτική, ο ρυθμός των επενδύσεων, η αύξηση της παραγωγικότητας και οι δομικές αλλαγές μόνο εν μέρει μπορούν να ερμηνεύσουν τη μακροπρόθεσμη οικονομική εξέλιξη της χώρας.

Για τον λόγο αυτό, οι Άνισοι αιώνες προχωρούν στην ανάλυση των βαθύτερων καθοριστικών παραγόντων της ανάπτυξης στην Τουρκία: των θεσμών και της εξέλιξής τους. Με τον τρόπο αυτό γίνεται δυνατή η κατανόηση των ιδιαίτερων ιστορικών συνθηκών της Τουρκίας αλλά και της σημασίας τους για τη μελέτη της οικονομικής μεγέθυνσης στο σύνολο του αναπτυσσόμενου κόσμου τους δύο τελευταίους αιώνες.

Τεύχος 657 (Μάρτιος 2023)

Δείτε Περισσότερα >>