Jack Fairweather
O Eθελοντής
Η αληθινή ιστορία του ήρωα της αντίστασης που διείσδυσε στο Άουσβιτς

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Θεοδώρα Δαρβίρη

Εκδόσεις Gutemberg, 2020, ΣΕΛ. : 528, ΤΙΜΗ: 25,00 €

Πρόκειται για την αληθινή ιστορία ενός αφανή ήρωα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, του Βίτολντ Πιλέτσκι. Ενός γενναίου αξιωματικού του πολωνικού στρατού και μέλους της αντίστασης της Βαρσοβίας, ο οποίος το φθινόπωρο του 1940 και ενώ οι Ναζί έχουν καταλάβει την Πολωνία διεισδύει εθελοντικά στο Άουσβιτς, συγκροτεί αντιστασιακό πυρήνα και συντάσσει αναφορές για τις ναζιστικές φρικαλεότητες. Επί τρία χρόνια περίπου βιώνει τον εφιάλτη και βλέπει το στρατόπεδο συγκέντρωσης να μετατρέπεται σε εργοστάσιο θανάτου. Κι όμως, όταν τελειώνει ο πόλεμος και οι Σοβιετικοί γίνονται οι νέοι κύριοι της αγαπημένης του πατρίδας, καταδικάζεται για εσχάτη προδοσία και εκτελείται έπειτα από μια παρωδία δίκης.

Ο Πιλέτσκι μπήκε στο Άουσβιτς πριν οι Γερμανοί καταλάβουν πως θα εξελισσόταν το συγκεκριμένο στρατόπεδο. Αυτό σήμαινε πως έπρεπε να συμβιβαστεί με το Ολοκαύτωμα ακριβώς την περίοδο που μεταμορφωνόταν σε εργοστάσιο θανάτου μπροστά στα μάτια του. Ήταν φορές που πάσχιζε να καταλάβει τι συνέβαινε, και προσπαθούσε να ερμηνεύσει ασύλληπτες φρικαλεότητες μέσα από το πλαίσιο της λογικής. Μόνο που σε αντίθεση με τους περισσότερους κρατουμένους ή με μια μεγάλη αλυσίδα ανθρώπων που χειρίζονταν τις αναφορές του μεταξύ Βαρσοβίας και Λονδίνου, αρνήθηκε να αποστρέψει το βλέμμα από όσα δεν μπορούσε να κατανοήσει. Ενδιαφέρθηκε, ασχολήθηκε και έτσι ένιωσε υποχρεωμένος να ρισκάρει τη ζωή του και να δράσει.

Οι μελετητές του Ολοκαυτώματος μαθαίνουν πολύ γρήγορα πως δεν πρόκειται απλώς για την ιστορία της δολοφονίας εκατομμυρίων αθώων Ευρωπαίων, αλλά για τη συλλογική αποτυχία αναγνώρισης και αντιμετώπισης της φρίκης του. Αξιωματούχοι των συμμαχικών δυνάμεων δυσκολεύτηκαν να διακρίνουν την αλήθεια και, όταν ήρθαν αντιμέτωποι με την πραγματικότητα, δεν τόλμησαν να κάνουν το απαραίτητο ηθικό άλμα και να αναλάβουν δράση. Ωστόσο, δεν επρόκειτο μόνο για πολιτική αποτυχία. Ούτε και οι ίδιοι αιχμάλωτοι του Άουσβιτς μπόρεσαν να φανταστούν το μέγεθος του Ολοκαυτώματος όταν οι Γερμανοί μετέτρεπαν το στρατόπεδο από φυλακή βασανιστηρίων σε εργοστάσιο θανάτου. Υπέκυψαν κι αυτοί στην ανθρώπινη παρόρμηση να αγνοήσουν, να εκλογικεύσουν, να απορρίψουν τους μαζικούς θανάτους ως κάτι ξεχωριστό από τον αγώνα τους. Κάτι που δεν έκανε ο Πιλέτσκι. Αντιθέτως, έβαλε τη ζωή του σε κίνδυνο για να γνωστοποιήσει την κόλαση του στρατοπέδου.

Οι ηρωικές του προσπάθειες να ενημερώσει τις συμμαχικές δυνάμεις για την κόλαση του Άουσβιτς και να τις πιέσει να αντιδράσουν αποκαλύφθηκαν δεκαετίες αργότερα. Ο Βίτολντ Πιλέτσκι έφυγε από τη ζωή νομίζοντας πως είχε αποτύχει. Η φωνή του, καθαρή και αισιόδοξη στην αρχή, στο τέλος έγινε ψίθυρος, έσβησε εξαντλημένη και απογοητευμένη. Κι όμως, η συνεισφορά του στην αποκάλυψη της αλήθειας για το τέρας του ναζισμού θεωρείται πλέον ανυπολόγιστη. Η ιστορία του παρέμενε κρυμμένη έως τη δεκαετία του 1960. Μόνο μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1989 και το άνοιγμα των κρατικών αρχείων στη Βαρσοβία κατορθώθηκε να γίνει πρόσβαση σε ένα μεγάλο δερμάτινο χαρτοφύλακα που περιείχε την αναφορά του για το διάστημα 1943-1944.

Τεύχος 632 (Φεβρουάριος 2022)

Δείτε Περισσότερα >>