Θανάσης Αγάθος
Ο Άγγελος Τερζάκης και ο κινηματογράφος

Εκδόσεις Gutenberg, 2020, ΣΕΛ.: 401, ΤΙΜΗ: 23,00 €

Στο πλαίσιο της γενιάς του, της πολυσυζητημένης γενιάς του 1930, ο Άγγελος Τερζάκης (1907-1979) κατέχει μια κορυφαία θέση. Εξαιρετικά παραγωγικός δίνει 8 μυθιστορήματα, 1 νουβέλα, 5 συλλογές διηγημάτων, 22 θεατρικά έργα, 21 τόμους δοκιμίων και πλήθος λογοτεχνικών και θεατρικών κριτικών, επιφυλλίδων, χρονογραφημάτων δημοσιευμένων σε εφημερίδες και περιοδικά, ενώ δεν πρέπει να λησμονείται ότι διευθύνει, σε πολύ νεαρά ηλικία, τα βραχύβια περιοδικά Πνοή (1928-1930) και Λόγος (1930-1931), και, κατά τη δεκαετία του 1960, το περιοδικό Εποχές.

Ο κινηματογράφος και το θέατρο αποτελούν τα δύο μεγάλα χόμπι του συγγραφέα. Το πάθος του για τον κινηματογράφο ξεκινά από τα φοιτητικά του χρόνια οπότε και κάνει αιματηρές οικονομίες προκειμένου να αγοράσει μια μηχανή προβολής και μια μηχανή λήψεως. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ο Τερζάκης αποφασίζει να ασχοληθεί ενεργά με τον κινηματογράφο, να γυρίσει μια ταινία, γι’ αυτό και μεταβαίνει στη Ρώμη, όπου και μένει ένα τρίμηνο. Όταν επιστρέψει στην Ελλάδα θα αρχίσει το γύρισμα της Νυχτερινής περιπέτειας, της μοναδικής ταινίας που κατόρθωσε να γυρίσει.

Ο κινηματογράφος, ως τέχνη, ως τεχνική, ως θέαμα, ως πολιτιστικό και επικοινωνιακό φαινόμενο, διασταυρώνεται με το σύνολο του έργου του: μυθιστορήματα, διηγήματα, θεατρικά έργα που θεματοποιούν τον κινηματογράφο και δανείζονται αφηγηματικές στρατηγικές του, τα κινηματογραφικά του σενάρια διαλέγονται με την πεζογραφική και δραματουργική παραγωγή του, ενώ τα δοκίμιά του, οι επιφυλλίδες του, τα χρονογραφήματά του επικεντρώνονται σε θέματα ιδεολογικού και αισθητικού ενδιαφέροντος, σε καλλιτεχνικά κινήματα, σκηνοθέτες και ηθοποιούς. Παρακολουθώντας την εξέλιξη του παγκόσμιου κινηματογράφου από τα χρόνια του Μεσοπολέμου ως τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Είναι ο μόνος από τους πεζογράφους της γενιάς του 1930 που δίνει ένα τόσο έντονο και τόσο πολύπτυχο κινηματογραφικό παρών.

Το βιβλίο του Θανάση Αγάθου –Επίκουρου Καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας στο ΕΚΠΑ–, διερευνά τα στάδια και τις εκφάνσεις της πολύπτυχης και ελάχιστα γνωστής σχέσης του Άγγελου Τερζάκη, με τον κινηματογράφο. Παρουσιάζονται και σχολιάζονται τα πολυάριθμα κείμενα που ο Τερζάκης αφιερώνει στον κινηματογράφο, συζητώντας για ταινίες, σκηνοθέτες, ηθοποιούς, κινηματογραφικά κινήματα, ζητήματα κινηματογραφικής αισθητικής, καθώς και για τη σχέση του κινηματογράφου με την πεζογραφία και το θέατρο. Εξετάζεται ο πολύπλευρος διάλογος, άλλοτε φανερός και άλλοτε κρυπτικός, του πεζογραφικού και δραματουργικού έργου του με τον κινηματογράφο. Αναλύεται η Νυχτερινή περιπέτεια (1954), η μοναδική κινηματογραφική ταινία που σκηνοθετεί ο Τερζάκης, συσχετίζεται με το ευρύτερο έργο του δημιουργού της και σχολιάζεται η κριτική υποδοχή της, ενώ παράλληλα αξιοποιούνται σχετικά δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής και σημειώσεις που εντοπίζονται στο αρχείο του συγγραφέα. Μελετώνται τα πέντε ακόμη κινηματογραφικά σενάρια ή σχέδια σεναρίου που γράφει ο δημιουργός κατά τη δεκαετία του 1950-1960, άλλοτε πρωτότυπα και άλλοτε βασισμένα σε δικά του πεζογραφήματα ή θεατρικά έργα.

Ο Θανάσης Αγάθος έρχεται με το νέο του βιβλίο να μας προσφέρει, μέσα από ένα πλούτο στοιχείων και πληροφοριών, μέσα από εξονυχιστική έρευνα των πηγών και υποδειγματική επιστημονική μεθοδολογία, ένα μοναδικό έργο για μια άγνωστη εν πολλοίς δραστηριότητα του Άγγελου Τερζάκη.

Τεύχος 630 (Δεκέμβριος 2020)

Δείτε Περισσότερα >>