Μουσταφά Ζιγιαλάν, Έιμι Σπάνγκλερ (Επιμέλεια)
Κωνσταντινούπολη Νουάρ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Χριστόδουλος Λιθαρής

Εκδόσεις Φανταστικός Κόσμος, 2018, ΣΕΛ.: 344, ΤΙΜΗ: 16,90 €

Ένας τόπος όπου η Ανατολή ανταμώνει τη Δύση η Κωνσταντινούπολη, είναι όπως είθισται να λέγεται σταυροδρόμι. Συγχρόνως δείχνει το σημείο όπου η γεωγραφία σπάει ανεπανόρθωτα στα δυο. Η Κωνσταντινούπολη, η μόνη πόλη που βρίσκεται ακριβώς στην ένωση δυο ηπείρων, της Ευρώπης και της Ασίας, διαιρείται στη μέση από τον πορθμό του Βοσπόρου, υποδέχεται τον Κεράτιο Κόλπο και αγκαλιάζεται από τη Μαύρη Θάλασσα και τη Θάλασσα του Μαρμαρά. Εν ολίγοις, με την «αυστηρή» αγάπη της, η Μητέρα Φύση πότε έδερνε και πότε χάιδευε αυτό το μέρος, ώστε να γίνει μια από τις εντυπωσιακότερες γεωγραφικές τοποθεσίες του κόσμου.

Όντως, η Κωνσταντινούπολη είναι περιοχή συγκρούσεων και συνεργασιών, ρήξης και μίξης πολιτισμών επί χιλιετίες. Πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και της Οθωμανικής, η πόλη που πριν ήταν γνωστή ως Βυζάντιο και ύστερα ως Κωνσταντινούπολη έγινε Ινσταμπούλ (παρεπιμπτόντως, η λέξη προέρχεται από την ελληνική φράση «εις την πόλη») αφότου αλώθηκε από τους Οθωμανούς, το 1453.

Ως πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Κωνσταντινούπολη προσέλκυε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους επί αιώνες, από τις αχανείς περιφέρειες της αυτοκρατορίας κι ακόμα παραπέρα. Μετά τη διάλυση της αυτοκρατορίας, η Τουρική Δημοκρατία (ιδρυθείσα το 1923) στάθηκε αντάξια αυτής της κληρονομιάς.

Μερικοί λένε ότι είσαι αληθινός Κωνσταντινουπολίτης από τη στιγμή που θα αρχίσεις να λες ότι θα φύγεις χωρίς να φεύγεις ποτέ. Άλλοι επιμένουν ότι αληθινός Κωνσταντινουπολίτης δεν υπάρχει, όλοι έρχονται από κάπου, μα αυτό το κάπου δεν είναι η Κωνσταντινούπολη.

Αυτά τα κλισέ ίσως να είναι μαρτυρία για μια πόλη ταυτόχρονης έλξης και απώθησης για τη σαγήνη της –είτε αισθητική, οικονομική, μυστικιστική, ανεξήγητη ή κάτι άλλο– και την τάση της να εξαλείφει ή να αποδιώχνει τους δικούς της ανθρώπους. Είναι μια πόλη αγάπης και μίσους, όπου τα πάθη κορυφώνονται και συχνά συντρίβονται εκδικητικά.

Το βιβλίο –ουσιαστικά πρόκειται για ανθολογία– περιλαμβάνει δεκαέξι διηγήματα, χωρισμένα σε τέσσερις ενότητες –«Πόθος και εκδίκηση», «Διευρύνοντας όρια, Διασχίζοντας σύνορα», «Στις σκοτεινές αβύσσους», «Λύπες και παράπονα»–, στα οποία δεκαέξι γνωστοί συγγραφείς εισάγουν τους αναγνώστες στις πτυχές της πόλης όπως δεν την έχουν δει ποτέ, διερευνώντας τα πολλά ζητήματα της θρησκείας και του πολιτισμού που αντιμετωπίζει η σύγχρονη Κωνσταντινούπολη.

Ιστορίες στις οποίες ο τόπος συνιστά αναπόσπαστο στοιχείο, Ιστορίες που πείθουν τον αναγνώστη ότι δεν θα μπορούσαν να έχουν τοποθετηθεί οπουδήποτε αλλού εκτός της Κωνσταντινούπολης. Νουάρ διηγήματα, τα οποία δεν συγκροτούν απλώς μια συλλογή, αλλά δημιουργούν ένα ολοζώντανο πορτραίτο της πόλης, μάλλον προσφέρουν μια άκρως αποκαλυπτική σειρά από ενστατανέ, με ενίοτε διακριτό χιούμορ, σαφώς μαύρο, αλλά και αρκετή δόση μελαγχολίας, μια θλίψη της καρδιάς, μια γκριζάδα, μια κατάσταση κούρασης, απελπισίας και λήθαργου. Μια διάθεση πέρα από κάθε περιγραφή που μοιάζει πολύ με την Κωνσταντινούπολη της οποίας η Ιστορία σημαδεύτηκε από συγκρούσεις θελήσεων, από μάχες άλλοτε για τη ζωή, άλλοτε για την εξουσία. Ειδικά οι τελευταίες δεκαετίες, που ποτίστηκαν από τη βία, έχουν αφήσει ανεξίτηλο σημάδι στη σημερινή ταυτότητά της.

Τεύχος 608 (Φεβρουάριος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>