John Lewis Gaddis
Ο ψυχρός πόλεμος
Οι συμφωνίες, οι συγκρούσεις, τα ψέματα, οι αλήθειες

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Ρηγούλα Γεωργιάδου

Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2018, ΣΕΛ.: 408, ΤΙΜΗ:19,99 €

Το βιβλίο του Τζον Λιούις Γκάντις –καθηγητή Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Γέηλ, απευθύνεται κυρίως σε μια γενιά αναγνωστών για τους οποίους ο Ψυχρός Πόλεμος δεν ήταν ποτέ «τρέχοντα γεγονότα». Το βιβλίο οπωσδήποτε είναι ιστορικά χρήσιμο και σε αυτούς που έζησαν τα γεγονότα –την εποχή. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, ήταν δύσκολο να γνωρίζει κανείς τι συνέβη.

Τώρα που έχει τελειώσει –και τώρα που έχουν αρχίσει να ανοίγουν τα σοβιετικά, ανατολικοευρωπαϊκά και κινεζικά αρχεία– γνωρίζουμε πολύ περισσότερα: τόσα πολλά, μάλιστα, που είναι εύκολο να πάθει κανείς σύγχυση.

Ο Γκάντις διευκρινίζει ότι το βιβλίο του δεν είναι προϊόν πρωτότυπης έρευνας. Κατά κύριο λόγο στηρίζεται στην υπάρχουσα βιβλιογραφία. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι στο βιβλίο δεν εντοπίζονται ούτε οι ρίζες μεταψυχροπολεμικών φαινομένων όπως η παγκοσμιοποίηση, η εθνοκάθαρση, ο θρησκευτικός εξτρεμισμός, η τρομοκρατία ή η επανάσταση της πληροφορίας. Ασχολείται με τα επιμέρους χαρακτηριστικά του. Ο Ψυχρός Πόλεμος δόθηκε σε διαφορετικά επίπεδα με ανόμοιο τρόπο, σε πολλά μέρη για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.

Οποιαδήποτε προσπάθεια να περιοριστεί η Ιστορία του αποκλειστικά στον ρόλο των μεγάλων δυνάμεων ή των μεγάλων ηγετών θα τον αδικούσε.

Οποιαδήποτε απόπειρα να καταγραφεί μέσα σε μια απλή χρονολογική αφήγηση θα είχε ως αποτέλεσμα ένα “πολτό”. O Γκάντις επέλεξε κάθε κεφάλαιο να πραγματεύεται και ένα σημαντικό θέμα,
με αποτέλεσμα να αλληλεπικαλύπτονται στον χρόνο και να καλύπτουν όλο τον χώρο. Εστιάζει χωρίς περιορισμούς από το γενικό στο συγκεκριμένο και τ’ ανάπαλιν.

Οι ρίζες του Ψυχρού Πολέμου στον Παγκόσμιο Πόλεμο, βοηθούν να καταλάβουμε γιατί αυτή νέα σύγκρουση εμφανίστηκε τόσο γρήγορα μετά το τέλος της προηγούμενης. Αλλά οι ανταγωνισμοί των μεγάλων δυνάμεων ήταν ήδη προ πολλού τόσο συνηθισμένο μοντέλο συμπεριφοράς των εθνών όσο και οι συμμαχίες. Το ενδιαφέρον ερώτημα είναι γιατί οι ίδιοι οι ηγέτες της περιόδου του πολέμου εξεπλάγησαν και ανησύχησαν από την διάλυση της Μεγάλης Συμμαχίας.

Οι προσδοκίες τους για ένα διαφορετικό αποτέλεσμα ήταν απόλυτα ειλικρινείς· διαφορετικά δεν θα κατέβαλλαν τις προσπάθειες που κατέβαλλαν όσο συνεχίζονταν οι μάχες για να συμφωνήσουν στο τι θα γινόταν όταν θα έπαυαν. Οι προσδοκίες τους ήταν παράλληλες αλλά τα οράματά τους δεν ήταν.

Ο Τζον Λιούις Γκάντις, από τους σημαντικότερος μελετητές του Ψυχρού Πολέμου μας μεταφέρει συναρπαστικά στην εποχή που ο κόσμος στεκόταν στο χείλος της καταστροφής. Με γλώσσα κατανοητή και με αμεσότητα αναδεικνύει α) τους λόγους που η Αμερική και η Σοβιετική Ένωση βρέθηκαν παγιδευμένες σε ένα θανάσιμο αδιέξοδο, β) πόσο κοντά υπήρξε ο κίνδυνος ενός πυρηνικού ολέθρου γ) τι σκέφτονταν οι ηγέτες του κόσμου, από τον Στάλιν ως τον Μάο και από τον Ρίγκαν ως τον Γκορμπατσόφ και δ) πώς συνωμοτούσαν οι μυστικοί πράκτορες, ακόμα και με ποιο τρόπο οι Ανατολικογερμανοί παραθεριστές συνέβαλαν στην πτώση του Τείχους. Μια ιστορία για διαπραγματεύσεις και τεχνάσματα, τυράννους και παιχνίδια ισχύος – και για απλούς ανθρώπους που άλλαξαν τον ρου της ιστορίας.

Τεύχος 607 (Ιανουάριος 2019)

Δείτε Περισσότερα >>